Abstract:
قرآن کریم، به عنوان معجزه جاویدان پیامبر اسلام(ص) است که اکنون در اختیار بشر قرار دارد. مفسران، وجوه اعجاز قرآن کریم را بیان کردهاند و مهمترین وجه آن، اعجاز بیانی است که زیربنای آن فصاحت و بلاغت است. آنچه در این نوشتار مد نظر قرار دارد، مروری به درختواره بلاغی قرآن است که توسط محققان گروه قرآن مرکز نور تدوین شده است.
Machine summary:
آنچه در این نوشتار مد نظر قرار دارد، مروری به درختواره بلاغی قرآن است که توسط محققان گروه قرآن مرکز نور تدوین شده است.
همچنین، با بهرهمندی از 14 تفسیر ادبی و بلاغی تمامی آیات قرآن که دارای عنوان بلاغی است، به برگهای درختواره متصل شده است.
تعداد زیرشاخههای درختواره، بیش از 800 عنوان بوده و 20278 اتصال آیه به درختواره وجود دارد که از این میان، برخی از آنها، دارای چند عنوان بلاغی هستند.
نمایی از درختواره طبق جستوجوهای انجامگرفته، تعداد 4608 آیه از آیات قرآن، دارای عناوین بلاغی بوده، به درختواره متصل گردیدهاند و 1628 آیه نیز بدون اتصال باقی مانده است.
این درختواره، دارای پنج زیرشاخه: فصاحت، بلاغت، ابواب علم معانی، بیان و بدیع است.
زیرشاخه فصاحت و بلاغت، صرفاً جهت تکمیل عناوین بلاغی ذکر شده است و ازآنجاکه همه آیات و کلمات قرآن دارای شروط فصاحت و بلاغت هستند، هیچ آیهای به این دو متصل نگردیده است.
نمایی از شاخه بلاغت و زیرشاخههای آن ـ ابواب علم معانی: دانش معانى، قواعدى است كه گوینده با بهکارگیری آنها، سخن عربی را مطابق مقصود خویش و مقتضاى حال، بیان کند؛(2) مثلاً برای مخاطب هوشمند، سخن را کوتاه آورده و برای كندفهم گستردهگویی کند (عرفان، ترجمه و شرح جواهر البلاغة، 1388، ج1: 81؛ تفتازانی، مختصر المعانی، 1376: 27).
یکی از زیرشاخههای این باب، «جناس تام» بوده و یک برگ آن، «جناس تام مماثل» است که دارای 57 ارتباط با آیات قرآن کریم است؛ از جمله آیه 55 سوره روم: «فَمَنِ اِعْتَدى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اِعْتَدى عَلَيْكُمْ.