Abstract:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوی الزامات خطمشیگذاری آیندهمحور در صنعت نفت ایران انجام گرفته است. با توجه به عدم توسعه نظری کافی در این زمینه، از روش کیفی و استراتژی نظریه زمینهای بهره گرفته شد و 21 مصاحبه عمیق با طیف متنوعی از خبرگان شاغل در صنعت، مراکز سیاستگذاری خارج از صنعت از جمله در مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهشهای مجلس و نیز اساتید دانشگاه انجام گرفته است. تحلیل دادهها منجر به ظهور 277 کد اولیه، 31 مقوله فرعی و 10 مقوله اصلی و نهایتا نمودار منطقی ارتباط بین مقولهها و 4 گزاره (فرضیه) اصلی گردید. در نتیجه ابعاد و شاخصهای «خطمشیگذاری آیندهمحور» و نیز سه دسته الزامات «ساختاری»، «فرایندی» و «محتوایی» به عنوان شرایط لازم آن شناسایی گردید. راهبردهای «ایجاد نظام برآورد تغییر» و «ایجاد نظام واکنش به تغییر» نیز به عنوان راهبردهای پیشبرد خطمشیگذاری آیندهمحور شناسایی گردید. نهایتا اینکه مشخص گردید دو دسته عوامل زمینهای «زمینه محیط اختصاصی» و «زمینه عمومی» بر خطمشیگذاری آیندهمحور تاثیر میگذارد و اینکه اجرای استراتژیها دو دسته پیامدهای «فردی» و «سازمانی» به دنبال دارد.
Machine summary:
تحقيقات نشان ميدهد که دانش توليد شده در مورد آينده قابليت استفاده و کاربرد در تدوين خط مشي را پيدا نکرده است تا جايي که يکي از صاحبنظران ١ عنوان ميکند که «در بيشتر موارد مطالعات آينده ، به لحاظ کاربردي مورد استفاده 1 - Van der Steen مديران و خط مشيگذاران قرار نميگيرد و در موارد بسيار معدود به صورت موردي و يا بر اساس ملاحظات سياسي مورد استفاده قرار ميگيرد» (٤٣١ :٢٠١٢ ,Rijkens-Klomp).
جدول ٣ - مقوله هاي حاصل از کدگذاري مصاحبه ها نوع مقوله مقوله هاي اصلي مقوله هاي فرعي کلان نگري/ آينده نگري/ خلاقيت / مقوله محوري (اصلي) خط مشي گذاري آينده محور تعصب ستيزي/ انعطاف پذيري ارزيابي پيامدهاي خط مشي/ واقع بيني الزامات فرايندي ظرفيت ها/ بررسي ماهيت مسائل / شرايط علي جامع نگري/ مشارکت ساختار سازماني/ نظارت و ارزيابي/ الزامات ساختاري ثبات مديريت / برنامه ريزي استراتژيک 10 - Open Coding 11 - Initial Coding 12 - Constant Comparative ويژگيهاي کارشناسي/ ويژگيهاي الزامات محتوايي خط مشي گذار/ هوشمندي سازماني/ توان و تمايل نظام انتخابات و کسب قدرت / زمينه محيط اختصاصي سياست هاي کلان / زمينه فرهنگي شرايط زمينه اي زمينه تئوريک / عدم اطمينان محيطي/ زمينه عمومي زمينه بين المللي ايجاد نظام دريافت علائم / ايجاد نظام ايجاد نظام برآورد تغيير راهبردها تحليل علائم / ايجاد نظام تحليل روند ايجاد نظام واکنش به تغيير واکنش به خروجي نظام برآورد تغيير پيامدهاي سازماني توسعه و بهبود مداوم / پيشگيري از بحران پيامدها پيامدهاي فردي انگيزش کارکنان (براي آينده نگري) کدگذاري محوري در اين رويکرد ساختاريافته محقق يک پارادايم کدگذاري يا نمودار منطقي ١٣ (يک مدل بصري) ارائه ميدهد که در آن مقوله هاي شناسايي شده به مقوله محوري مرتبط ميگردند (٣١٧-٣١٥ :٢٠١٨ ,Creswell and Poth).