Abstract:
شمار بسیاری از رمانهای فارسی معاصر، با مفاهیم اجتماعی و سیاسی جامعه پیوند یافته و دغدغههای مردمی و خویشکاری ادبی خالقان اثر را در سطوح روساخت و ژرفساخت بازنمایی کردهاند. محمود دولتآبادی در دفتر اوّل رمان روزگار سپریشدۀ مردم سالخورده (اقلیم باد) از ابزارهای ادبی برای پرداختن به مسایل اجتماعی و سیاسی استفاده کرده و گفتمان «قدرت» را به چالش کشیده است. خوانش اقلیم باد بر پایة تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، نشان میدهد که نظام ارتباطی شخصیتها بر اساس سلسلهمراتب قدرت در نهاد خانواده و جامعه شکل گرفته است و شکاف طبقاتی میان دو سویۀ قدرت (کنشگر، ستمپذیر) وجود دارد. باورهای فمینیستی، مبانی رئالیسم انتقادی- اجتماعی و ناتورالیسم بر گفتمان قدرت در لایههای جنسیتی، خانوادگی و اجتماعی مؤثر است و نظام گفتمان غالبِ ارباب- رعیتی، فرهنگ مردسالار، فقر و بدبختی که زاییدۀ هژمونی قدرت هستند، در این رمان وجود دارد. پرسش اساسی این تحقیق که اطلاعات آن به روش کتابخانهای گردآوری و تحلیل دادهها به روش کیفی انجام شده، این است که درخوانش دفتر اقلیم باد از رمان روزگار سپریشدۀ مردم سالخورده، بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، چه تحلیل و دریافتی میتوان از مناسبات قدرت در لایههای زیرین به دست داد و در این رمان، سلسلهمراتب قدرت در نهاد خانواده و جامعه چگونه شکل گرفته است وبرگفتمان رایج سیاسی، فرهنگی و اجتماعی چه تأثیراتی دارد؟
Machine summary:
خوانش اقلیم باد بر پایۀ تحلیـل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف ، در سه سطح توصیف ، تفسیر و تبیین ، نشان می دهـد کـه نظام ارتباطی شخصیت ها بر اساس سلسله مراتب قدرت در نهاد خانواده و جامعـه شـکل گرفته است و شکاف طبقاتی میان دو سویۀ قدرت (کـنش گـر، سـتم پـذیر) وجـود دارد.
پرسش اساسی این تحقیق که اطلاعات آن به روش کتابخانه ای گردآوری و تحلیـل داده ها به روش کیفی انجام شده ، این است که درخوانش دفتر اقلیم بـاد از رمـان روزگـار سپریشدۀ مردم سالخورده ، بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف ، در سه سطح توصیف ، تفسیر و تبیین ، چه تحلیل و دریافتی می توان از مناسـبات قـدرت در لایـه هـای زیرین به دست داد و در این رمان ، سلسله مراتب قدرت در نهاد خانواده و جامعه چگونـه شکل گرفته است وبرگفتمان رایج سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی چه تأثیراتی دارد؟ کلیدواژه ها: دولت آبادی ، قدرت ، تحلیل گفتمان انتقادی ، فرکلاف .
پژوهش حاضر با استفاده از مبانی نظریۀ فرکلاف ، می کوشد به بررسی مفهوم قدرت بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی در این رمان ، بازکاوی پیوند و ارتباط میـان ادبیـات ، جامعه شناسی و زبان شناسی در این اثر، ارائۀ خوانشـی دگرگـون از ایـن رمـان و بـازگویی حقایق دوره ای از تاریخ ایران و آگاه شدن از شرایط سیاسی ، اجتماعی و فرهنگـی آن زمـان دست یابد.