Abstract:
هرچند شرط اثبات نفع در طرح دعوا علیه اعمال اداری به ادعای حفظ و تثبیت حقوق و منافع شخصی قابل مناقشه نیست، مقید کردن حق «همگانی» طرح دعوا علیه اعمال و تصمیمات غیرقانونی مراجع اداری آنگاه که ناقض حقوق و منافع شخصی افراد نیست، بلکه نقض کننده حقوق جامعه است، سخت محل مناقشه است؛ در واقع، «قانونی بودن» به عنوان منفعتی همگانی باید بتواند مبنایی برای طرح دعوای همه شهروندان علیه اعمال خلاف قانون ماموران و مراجع عمومی باشد که از آن زیر عنوان «دعوای حقوق عمومی» یا «دعوای نفع عمومی» یاد میشود؛ دعوایی که هدف آن نه حفظ نفع یا دفع ضرری شخصی بلکه جلب توجه مرجع قضایی به اعمال خلاف قانونی است که زیان آن متوجه عموم است و اکنون در بسیاری کشورها از جمله در کشور ما در قالب طرح دعوا علیه مقررات و مصوبات اداری شناخته شده است. این تحقیق به شیوهای تحلیلی- توصیفی در پی کشف و تحلیل ابعاد این موضوع با استناد به اصول کلی حقوقی و آرای قضایی است.
Machine summary:
9 در واقع ، نقض قانون و یا دست کم نادیده گرفتن آن و زیر پا نهادن حقوق و منافع شهروندان موقفی ٢برای افراد فراهم میکند که از آن بتوانند علیه مراجع و مقامات عمومی شکایت کنند؛ بنابراین موضوع این است که موقف یا جایگاهی که از آن طرح دعوا میشود، چگونه توزیع میشود؟ حق طرح دعوا همگانی است ؛ اما آیا همگان میتوانند هر دعوایی را علیه مراجع دولتی و عمومی مطرح کنند؟ واقعیت این است که در طرح هر دعوا نفعی وجود دارد؛ اما مفهوم «نفع » درست همانند مفهوم حق مفهومی متکثر است : نفع همانند حق میتواند مختص به یک فرد باشد یا یک گروه (یک انجمن یا یک اتحادیه ) و یا متعلق به عموم جامعه ؛ حق و نفع اختصاصی همان حق و نفع خصوصی اعم از فردی و گروهی است که شناسایی قانونی آن ، تعهدی متناظر با آن برای سایر افراد در احترام به آن ایجاد میکند که در صورت زیر پا نهادن آن (خواه با تصمیمات موردی، خواه نوعی)، دارنده حق میتواند به عنوان ذینفع نزد دادگاه طرح دعوا کند.
Standing مجموع شهروندان باشد،٩ آن گاه پرسش این خواهد بود که مدعی اجرا یا عدم اجرای این حقوق چه کسی است ؟ به عنوان نمونه ، اگر صدور مجوز برای یک شرکت یا کارخانه یا یک مجوز ساخت و ساز صادر شده توسط یک مرجع عمومی موجبات تخریب محیط زیست را فراهم کند یا اجازه نمایش یک فیلم ، اخلاق عمومی جامعه یا شهری را شدیدا جریحه دار کند یا اگر تصمیمات یک مرجع آموزشی دولتی، مشوق تبعیضات قومی، نژادی یا مذهبی باشد یا چنانچه مرجع دولتی ذیربط بنا یا اثری شناخته شده و رو به خرابی را در زمره آثار تاریخی ملی ثبت شده قرار ندهد؛ آیا عموم افراد جامعه میتوانند علیه این اقدامات و تصمیمات اداری طرح دعوا کنند؟ هدف از طرح این دعاوی صرفا وادار کردن مراجع عمومی و دولتی به انجام دقیق و«هدفدار» وظایف قانونی خود و خودداری از اعمال غیرقانونی است و نه جبران خسارت شاکی و یا اثبات منفعتی شخصی برای وی.