Abstract:
مقاله ابتدا اشاره‌ای کوتاه به خاستگاه نیایش دارد که متأثر از اعتقادات و باورهای فردی و اجتماعی است و سپس به ورود آن در آثار ادبی و چگونگی بیان آن توسط نویسندگان و شاعران فارسی و روسی می‌پردازد. آثار ادبی نیایشی غالباً متأثر از اعتقادات و باورهای نویسندگان و شاعران آفریده می‌شوند. پیرامون نیایش در متون ادبی کهن و معاصر سخن فراوان است. نیایش اشکال گوناگون دارد و در ادبیات منثور و منظوم، غالباً حامل پیام خداشناسی و پیوند انسان با عالم ملکوت و درواقع خلوت کردن نویسنده و شاعر با معبود است. نویسندگان و شاعران زیادی از ایران و روسیه، مانند مولوی، سعدی، حافظ، فارابی، عطار، پوشکین، لرمانتف، بونین و دیگران در آثار خود به این موضوع پرداخته‌اند. برخی بر اساس مضامین کتب مذهبی یا تحت‌تأثیر شگفتی‌های کائنات آثاری از خود بر جای گذاشته‌اند. ادبیات نیایشی فارسی با ستایش پروردگار آغاز می‌شود، مانند شاهنامه فردوسی، گلستان و بوستان سعدی و دیوان اشعار عطار. در ادبیات روسی سده‌های گوناگون نیز آثار نیایشی در قالب‌های گوناگون مشاهده می‌شود. در پژوهش حاضر به‌شکل موردی به موضوع نیایش در اشعار الکساندر پوشکین پرداخته می‌شود که متأثر از اعتقادات دینی او است. نیایش در اشعار پوشکین به‌شکل تمنای ادبی یا سپاس از خداوند و یاری طلبیدن از مقدسات است. نیایش‌های او دربارۀ خدا، نزدیکان، وظیفۀ شعر و شاعر است. اوج معنوی اشعار نیایشی پوشکین در ظهور «فعل الهی» است. او با هنر و به‌کمک انسان‌شناسی دینی و آنگاه با نیایش جهان مادی را ترک می‌کند و به‌سوی جهان ماورا حرکت می‌کند.
Machine summary:
نیایش‌های نهان آسمانی در اشعار الکساندر پوشکین مرضيه يحيي‌پور جان‌اله کریمی مطهر تاتیانا ولادیمیروونا مالتسِوا معصومه میرزایی چكيده: مقاله ابتدا اشاره‌ای کوتاه به خاستگاه نیایش دارد که متأثر از اعتقادات و باورهای فردی و اجتماعی است و سپس به ورود آن در آثار ادبی و چگونگی بیان آن توسط نویسندگان و شاعران فارسی و روسی می‌پردازد.
شاعران ایرانی هم اشعاری با این مضامین سروده‌اند، مانند این غزل سعدی که دربردارندۀ انواع زیادی از نیایش‌های پوشکینی است: ثنا و حمد بی‌پایان خدا را که صنعش در وجود آورد ما را الها قادرا پروردگارا کریما منعما آمرزگارا چه باشد پادشاه پادشاهان اگر رحمت کنی مشتی گدا را خداوندا تو ایمان و شهادت عطا دادی به فضل خویش ما را وز انعامت همیدون چشم داریم که دیگر باز نستانی عطا را از احسان خداوندی عجب نیست اگر خط درکشی جرم و خطا را خداوندا بدان تشریف عزت که دادی انبیا و اولیا را بدان مردان میدان عبادت که بشکستند شیطان و هوا را به حق پارسایان کز در خویش نیندازی من ناپارسا را مسلمانان ز صدق آمین بگویید که آمین تقویت باشد دعا را خدایا هیچ درمانی و دفعی ندانستیم شیطان و قضا را چو از بی دولتی دور اوفتادیم به نزدیکان حضرت بخش ما را خدایا گر تو سعدی را برانی شفیع آرد روان مصطفی را محمد سید سادات عالم چراغ و چشم جمله انبیا را (سعدی، مواعظ) نیایش در اشعار دوستانه پوشکین: دوستی همچون برادری شخصیت پوشکین در محفل دوستانش در لیتسئی روستای تزاری، جایی‌که شاعر در سال‌های 1817-1811 تحصیل می‌کرد، شکل گرفت.
(
, 
, 
)
