Abstract:
همگام با رشد شتابزده شهرها و پیچیدهشدن فرآیندهای درونی جوامع، بر تعداد بحرانها و پیچیدگی شهرها نیز افزوده میشود و در پی آن، آسیبپذیری افزایش مییابد. با توجه به اینکه که انسان محوریت اصلی در آسیبپذیری و مقابله با بحران است و نیز فضاهای شهری دربرگیرنده بیشترین جمعیت هستند، توجه به این فضاها نیاز مبرم عصر کنونی میباشد. در این راستا به منظور سیاستگذاری کاهش آسیبپذیری فضاهای شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی پهنههای آسیبپذیر شهری ضروری است. این ارزیابی و برنامهریزی در راستای آن، کارآمدترین و یا شاید بهترین گزینه مدیریت و برنامهریزی شهری برای مقابله با مخاطرات طبیعی و بهخصوص زلزله میباشد. از اینرو در این پژوهش با توجه به احتمال آسیبپذیری شهر اهر بهدلیل موقعیت جغرافیایی آن، سعی شده است با بررسی وضعیت موجود و تجزیه و تحلیل آن، به ارزیابی آسیبپذیری فضاهای شهری اهر در برابر بحران زلزله پرداخته شود. نوع این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی میباشد. برای سنجش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهر در برابر زلزله از شاخصهای 15گانه در سه طیف شاخصهای سازهای، برنامهریزی و طبیعی استفاده شده است. پس از تعیین وزن شاخصها با توابع چند متغییره، سعی شده با استفاده از مدلAHP به این موضوع پرداخته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حدود 30 درصد از فضاهای ساختهشده شهری اهر در برابر زلزله، آسیبپذیری متوسط به بالایی دارند و ساختار کالبدی مطلوبی برای مدیریت بحران ناشی از زلزله را ارائه نمینمایند.
Along with explosive growth of cities and complication of inner-city processes, the number of crisis and urban complication increases and as a consequence vulnerability increases too. Considering that the man is in the center of the vulnerability and encounter with crisis, and also urban spaces contain most of the population, noticing these spaces is of urgent importance. In this respect, making policies to reduce vulnerability of urban spaces against natural disasters, considering their accidental nature and the necessity of adopting right decisions and development of human knowledge and technology, analysis of vulnerable areas in cities are essential to present a vivid picture of consequences of disasters. The analysis and planning is the most effective and perhaps the best choice of management and urban planners to counter natural disasters, especially earthquakes. Thus, considering vulnerability of Ahar city because of its geographical position, the aim of the present study is to investigate and evaluate vulnerability of Ahar urban spaces in facing earthquake crisis. The study is applied and descriptive-analytic method was used. To measure the vulnerability of urban spaces against earthquake, 15 scales were used in three constructive, planning, and natural types. Having measured scale’s weight using multivariate analysis, the study tried to use AHP model . The results of the study showed that 30% of urban spaces made in Ahar city to counter earthquake, are increasingly vulnerable to it and they lack structural framework to manage earthquake crisis
Machine summary:
از ای نرو در این پژوهش با توجه به احتمال آسیبپذیري شهر اهر بهدلیل موقعیت جغرافیایی آن، سعی شده است با بررسی وضعیت موجود و تجزیه و تحلیل آن، به ارزیابی آسیبپذیري فضاهاي شهري اهر در برابر بحران زلزله پرداخته شود.
ذکر این نکته نیز ضروري است که ضعف اساسی در زیر ساختار داد ههاي مکانی و غیرمکانی در کشور ،عدم وجود بانک اطلاعاتی مدون با تکیه بر سیستم هاي اطلاعات جغرافیایی در ارتباط با داده هاي شهري و ریزپهنه بندي آسی بپذیري آ نها باعث شده است که تصمیم گیري و ارزیابی چه قبل از وقوع حوادث طبیعی و انسانی و چه بعد از آن با مشکلات اساسی مواجه شود.
در این راستا با توجه به این موارد و حساسیت روز افزون نسبت به رویداد زلزله و پیامدهاي آن و نیز بدلیل موقعیت جغرافیایی شهر اهر و قرار گرفتن آن در بین رشته کو ههاي قوشاداغ و قره داغ و وجود مسی لها و رودخانه ها در داخل آن از یک طرف و همجواري با گس لهاي فراوان و قرارگیري در پهنه آسی بپذیري زیاد در برابر بلایاي طبیعی از طرف دیگر ،سعی شده است با استفاده از نتایج پژوهش هاي پیشین و ارائه مولفه هاي ترکیبی و شاخص هاي نوین به این موضوع پرداخته شود.
نقشه وقوع زلزله و محدوده نفوذ آن در سال 1931 ارسباران (منبع: سازمان زمین شناسی)1391 یافته هاي پژوهش نتایج به دست آمده از استخراج وزن هر کدام از شاخ صهاي تاثیرگذار در بحث آسیب پذیري فضاهاي شهري به وسیله AHP، حاکی از اهمیت بالاي نوع مصالح سازه و ساختمان ،کیفیت ساختمان، دسترسی به فضاي باز و عامل فاصله از خطوط گسل است .