Abstract:
داستان یوسف و زلیخا یکی داستانهایی است که از قرآن مجید به ادبیات فارسی راه یافته و تاکنون دستمایةکار تعداد زیادی از شاعران قرار گرفته است. "میرزا معصوم کوزه کنانی"، متخلص به خاوری تبریزی، از شاعرانی است که در منظومهای جداگانه به این داستان پرداخته است. نگارندگان پس از تصحیح نسخهای از این منظومه جهت شناساندن هرچه بیشتر هنر این شاعر پارسیگوی، به بررسی سبکشناسانه این اثر در سه سطح: زبانی، ادبی و محتوایی پرداختهاند. بررسی این منظومه نشاندهندۀ آن است که میرزامعصوم خاوری، شاعری تواناست و شعر او سرشار از انواع صورخیال و مضمون آفرینیهای تازه و بدیع است. ترکیب سازیها و استفادۀ فراوان از آرایههای ادبی: (کنایه، استعاره، جناس، تشبیه و ...) در این منظومه مشهود است. از نظر زبانی نیز اگرچه شاعر بیشتر طبق قواعد نحوی و زبانی سدۀ سیزده عمل کرده است، ولی مثل همه شاعران دوره بازگشت ردپای مختصات سبکی شعر قدما در شعر او دیده شدهاست.
Machine summary:
مؤلفه های سبکی منظومه یوسف و زلیخای خاوری کوزه کنانی احمدرضا یلمه ها،١ کرامت نامجو چکیده داستان یوسف و زلیخا یکی داستان هایی است که از قرآن مجید به ادبیات فارسی راه یافته و تاکنون دست مایۀکار تعداد زیادی از شاعران قرار گرفته است .
اما تاکنون ، پژوهشی که به طور اخص به بررسی مؤلفه های سبکی منظومه یوسف و زلیخای خاوری کوزه کنانی بپردازد، صورت نگرفته است ؛ تنها نگارندگان مقاله ای با عنوان "یوسف و زلیخا منظومه ای فراموش شده از میرزا معصوم " در شماره ٢١ مجله تحقیقات تعلیمی و غنایی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر، به چاپ رسانده اند که در این مقاله به معرفی شاعر و تحلیل محتوای منظومۀ غنایی یوسف و زلیخای وی پرداخته شده است ولی از منظر سبک شناسی مورد بررسی قرار نگرفته است .
ب -٣) سطح نحوی خاوری کوزه کنانی در این منظومه بیشتر از قواعد دستور زبان رایج در قرن سیزدهم که برخی از آن ها به دورۀ کنونی نیز انتقال یافته اند، استفاده کرده است ، یعنی در نظم و ترتیب و آرایش کلمات ، انواع گروه های اسمی، وصفی، قیدی و فعلی، نوع جمله ها (فعلی، اسنادی، غیرفعلی، ساده و مرکب )، چگونگی کاربرد ضمایر و امثال آن ها به این قواعد توجه داشته است ، ولی در برخی از موارد نیز به شیوۀ قدما به خصوص به سبک خراسانی عمل کرده است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره میشود.