Abstract:
سیلاب از جمله بلایای طبیعی شناخته شده می باشد که خسارت مالی و جانی فراوانی به همراه دارد.این پدیده با کمک شناسایی مناطق سیل خیز و مدیریت مناسب قابل کنترل می باشد. هدف این مقاله ارزیابی و پهنه بندی خطر سیل در حوضه زنگمار در شهرستان ماکو با استفاده از مدل فازی می باشد به این منظور لایه های اطلاعاتی مربوط به شیب، ارتفاع، انحنای پلانیمتریک، انحنای پروفیل، کاربری اراضی، خاک، سنگ شناسی، فاصله از رود، تراکم زهکشی و شاخص NDVI مورد استفاده قرار گرفته است. نقشه پهنه بندی سیلاب با استفاده از عملگر گاما 5/ 0، 7/ 0 و 9/ 0 تهیه شد و برای آزمودن کارایی مدل فازی و انتخاب عملگر مناسب گاما، همبستگی پارامترها با هر یک از عملگرها جداگانه محاسبه شد. نتایج نشان داد، گاما 9/ 0 مناسب ترین عملگر میباشد. در نقشه نهایی پهنه بندی خطر سیل خیزی نواحی با خطر بسیار بالا در بالا دست و شمال حوضه قرار دارند. اغلب نواحی با خطر سیل خیزی بسیار بالا در دامنه های محدب و ستیغ ها و در شیب های بین 0-7 درصد که اغلب مناطق کوهستانی، است قرار دارد. ارتفاع این سطوح اغلب، بین 800- 1200متر می باشد.
Flooding is one of the known natural disasters which a lot of financial and living losses associated with it.This phenomenon with the help of identification of flooding areas and proper management can be controlled.The purpose of this article is evaluationand zoning of the risk of flooding in the basin of Zangmar inMaku City using fuzzy model. For this reason, layers of information related to the slope, height, planimetriccurvature, profile curvature, land use, soil, geology, distance from the river, drainage density, and NDVI gnomonare used. Flood zoning map using Gamma Operator 5/0, 7/0 and 9.0 were prepared and to test the efficiency of fuzzy model and choosing the appropriate Gamma Operator, correlation of parameters were calculated separately with each of the operators.The results showed that Gamma 9.0 is the most appropriate operator. At final zonation maps, the risk of flooding areas lies in upstream and north basin. Most of areas with very high risk of flooding are located in convex slopes, crest and slopes between 0-7 percent of the most mountainous regions. The height of these levels are often between 800-1200 meters.
Machine summary:
هدف این مقاله ارزیابی و پهنه بندی خطر سیل در حوضه زنگمار در شهرستان ماکو با استفاده از مدل فازی می باشد به این منظور لایه های اطلاعاتی مربوط به شیب ، ارتفاع ، انحنای پلانی متریک ، انحنای پروفیل ، کاربری اراضی، خاک، سنگ شناسی ، فاصله از رود، تراکم زهکشی و شاخص NDVI مورد استفاده قرار گرفته است .
مقدمه سیل یکی از بزرگ ترین مخاطرات طبیعی است که همه ساله خسارت های سنگینی را به جوامع مختلف تحمیل می کند با توجه به این که سیلاب پدیده ای است که دلیل اصلی آن عوامل طبیعی بوده اما دخالت های بشری از قبیل تغییر کاربری زمین ، تخریب پوشش گیاهی و خاک، تجاوز در حریم رودخانه ها بدون شناخت و توجه به شرایط هیدرولوژیکی و دینامیکی رودخانه موجب افزایش خسارات جانی و مالی و زیربنایی می شود که برنامه توسعه را با مشکلاتی مواجه می سازد بنابراین به منظور برنامه ریزی جهت بهره برداری بهینه و کنترل سیلاب مطالعه و تحقیقات جامعی باید تدوین گردد که از جمله اقدامات تحقیقاتی و مدیریتی شناسایی خطر سیل در نواحی سیل خیز و قسمت هایی از منطقه که تحت تاثیر شدید این پدیده قرار می گیرند می باشد.
تابع عضویت برابر (١) نشان دهنده عضویت کامل در مجموعه و مقدار (٠) نشان دهنده عدم عضویت کامل عنصر در مجموعه است ؛ بنابراین قبل از اجرای مدل فازی نیاز است که برای هریک از لایه های اشاره شده در فوق توابع عضویت تعیین گردد و ارزش لایه ها در بازه ای بین [١، ٠] قرار گیرد، بدین منظور ابتدا رابطه هر یک از پارامترها با سیل خیزی مورد بررسی قرار گرفته و سپس توابع مربوط به آن ها تعریف شد؛ که در این مطالعه از تابع لارج و تابع خطی استفاده شده است (شکل های ١٣و ١٤).