Abstract:
نمادگرایی یکی از اصول قدیمی فکر بشر است که از آغازین دورههای حیات وی در آثار هنری نمودی خاص داشته و بر اساس دیدگاههای اسلامی، نماد یا رمز، جنبهظاهری و دنیوی ماهیتی معنوی محسوب میشود. هنرمند دینی در بیان مفاهیم و دادن صورت مادی به آنها، ناگزیر به استفاده از زبان تمثیل است. ازجمله جایگاههای ظهور نمادها در هنر ایران، معماری است. با توجه به قابلیتها و ظرفیتهای معناکاوانه معماری مسجد، با استفاده از روش نشانهشناسی به تحلیل مفاهیم نمادین و معانی روحانی این آثار هنری خواهیم پرداخت. عناصری که بهعنوان نماد و نشانه در نظر گرفته میشوند علت کارکردی داشتهاند و بهمرورزمان تبدیل به نماد گشتهاند. روش تحقیق توصیفی – تاریخی بوده، با رویکرد نشانهشناسی مبتنی بر نظریه «چارلز ساندرز پیرس» به بررسی الگوی وی در دلالتهای ثانویه نقوش تزیینی و معماری مسجد وکیل شیراز، بهعنوان بخشی از یک مطالعه نشانه شناختی پرداخته و سعی بر آن است که عناصر تزئینی و اجزاء کالبدی مسجد و تأثیری که در انتقال معانی و مفهومشان دارند، موردبررسی قرار گیرد. در ابتدا با تصویربرداری و مشاهده روشمند به میزان و نوع نشانههای بهکاربرده شده و در بخش بعد به آنالیز و بررسی تکتک تصاویر و نمادهای آنها در معماری مسجد وکیل میپردازیم. این پژوهش نشان میدهد که در هنر دوران اسلامی نشانههای شمایلی کمتر بهکاررفته و در مواردی هم که این نشانهها حضور دارد، هنرمند آن را از دلالت تشابه آزاد میکند و گستردگی معنایی به آن میبخشد. همچنین توجه به رابطهای که هنرمند میان دال و مدلول برقرار میکند، میتواند دیدگاههای هنری وی را آشکار سازد. میتوان گفت نقوش و نشانههای مسجد وکیل شیراز، در ابتدا تااندازهای شمایلی و تااندازهای نمایهای بودند. در طی زمان نشانهها به سمت نمادین و قراردادی شدن توسعه یافتند یا بهعبارتدیگر در مقایسه با نشانههای حقیقی یا نماد، نمایه تااندازهای رو به انحطاط رفت و شمایل حتی به نسبتی بیشتر رو به انحطاط رفت.
Symbolism is one of the old principles of human thought that has been shown in the works of art since the beginning of its periods of life, and according to Islamic views, the symbol is the apparent and secular aspect of spiritual nature. The religious artist in the expression of concepts and the giving of material means to them is the use of the language of allegory. Among the positions of the appearance of symbols in Iranian art is architecture. Considering the meaningful capabilities of the mosque architecture, using the semiotic method, we will analyze the symbolic concepts and spiritual meanings of these artistic works. The elements that are considered as symbols are considered to be functional and have become symbolic over time. The method of research is descriptive-historical, with a semiotic approach based on the theory of "Charles Saunders Pierce" to examine his pattern in the secondary implications of decorative motifs and the architecture of the mosque in the Vakil mosque of Shiraz, as part of a semiotic study and try to It is to examine the decorative elements and physical elements of the mosque and the effect they have on translating their meanings and concepts. At first, using the method of shooting and observing the amount and type of signs used and in the next section, we will analyze and review each of their images and symbols in the architecture of the mosque attorney. This research shows that in the art of Islamic times less iconic signs are used, and in cases where these signs are present, the artist frees it from the implication of similarity and gives it a semantic meaning. Also, attention to the relationship that the artist makes between the signifier and signified can reveal his artistic visions. It can be said that the motifs and signs of the Vakil mosque of Shiraz lawyer were somewhat Iconic, and somewhat Indexical. During the time, the signs were developed towards symbolic and contractual terms, or in other words, compared with real signs or symbols, the Index became diminishing to some extent, and the Icon went even further into decline.
Machine summary:
تحليل نشانه شناسي صورت و معنا در مسجد وکيل شيراز 1 نگين لاري پور 2 ابوالقاسم دادور چکيده نمادگرايي يکي از اصــول قديمي فکر بشــر اســت که از آغازين دوره هاي حيات وي در آثار هنري نمودي خاص داشته و براساس ديدگاه هاياسلامي، نماد يا رمز، جنبه ظاهري و دنيوي ماهيتي معنوي محسوب مي شود.
روش تحقيق توصيفي – تاريخي بوده ، با رويکرد نشانه شناسي مبتني بر نظريه «چارلز ساندرز پيرس » به بررسي الگوي وي در دلالت هاي ثانويه نقوش تزييني و معماري مســجد وکيل شــيراز، به عنوان بخشــي از يک مطالعه نشــانه شــناختي پرداخته و ســعي بر آن اســت که عناصــر تزئيني و اجزاء کالبدي مســجد و تأثيري که در انتقال معاني و مفهومشــان دارند، موردبررســي قرار گيرد.
اين پژوهش با روش تحقيق توصيفي – تاريخي، به بررسي الگوي پيرس در دلالت هاي ثانويه نقوش تزييني و معماري مسجد وکيل شيراز، به عنوان بخشي از يک مطالعه نشانه شناختي پرداخته و کوشش شده است ، نشانه ها و نقوش آن ها بر اين اساس تقسيم بندي گردد.
از زمين به (رجوع شود به تصویر صفحه) براساس آنچه پيش تر در مورد تعريف پيرس از فرآيند نشانگي آورده شد ميتوان گفت ، کتيبه ها به اين علت جزء نشانه هاي نمايه اي ميتوانند قرار بگيرند که بازنمودي هستند که دلالتشان به موضوعشان ، نه از طريق قياس و نه به دليل پيوند آن با ويژگيهاي عامي که موضوع آن ممکن است داشته باشد، بلکه به دليل ارتباط پويا و همچنين فضايي است که از يک سو با موضوع دارند و از سوي ديگر به افراد و واحدهاي منفرد دلالت ميکنند.