Abstract:
یکی از ارکان مهم توسعه اقتصادی کشورها، ساختار نظام مالیاتی و منابع مختلف درآمدهای مالیاتی است. اخذ مالیات و گسترش پایههای مالیاتی یکی از ابزارهای مورداستفاده توسط دولتها برای ایفای نقش راهبری سیاستهای اقتصادی است. در این خصوص، وجود ثبات و کسب اطمینان از پایداری ساختار و درآمدهای مالیاتی مسئله مهمی است که باید موردبررسی و تجزیهوتحلیل قرار گیرد. ازاینرو، یکی از موضوعات مهم در خصوص ساختار نظام مالیاتی، بررسی تأثیر نااطمینانی درآمدهای مالیاتی بر رشد اقتصادی یا تولید ناخالص داخلی است. در ایران نیز با توجه به نوسان (نااطمینانی) درآمدهای مالیاتی، بررسی ارتباط بین انواع درآمدهای مالیاتی با تولید ناخالص داخلی از اهمیت بالایی در حوزه سیاستگذاریهای مالی دولت برخوردار است؛ بنابراین، در مطالعه حاضر به بررسی میزان و نحوه تأثیر نااطمینانی ساختار (درآمدهای) مالیاتی ایران بر تولید ناخالص داخلی طی سالهای 1357 تا 1396 و با بهرهگیری از الگوی واریانس ناهمسانی شرطی خودتوضیحی تعمیمیافته (GARCH) و رویکرد خود توضیحی با وقفههای توزیعی (ARDL) پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان داد که نااطمینانی مالیاتی در ایران میتواند هم تأثیر مثبت و هم تأثیر منفی بر رشد اقتصادی بگذارد؛ بهگونهای که متغیرهای نااطمینانی مالیات کالاها و خدمات، نااطمینانی مالیات واردات و نااطمینانی مالیات ثروت (دارایی) تأثیر منفی و متغیرهای نااطمینانی مالیات اشخاص حقوقی و مالیات درآمد تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی ایران داشتهاند. همچنین، متغیر پرداختهای بودجه تأثیری مثبت اما بیمعنایی بر رشد اقتصادی ایران داشته است. در نهایت، تولید ناخالص داخلی تأثیر مثبت، معنادار و قابلتوجهی از وقفه اول خود پذیرفته است.
The structure of the tax system and the various sources of tax revenues are one of the most important pillars of countries' economic development. Taxing and expanding tax bases is one of the tools used by governments to play a leading role in economic policies. In this regard, the stability and assured sustainability of the tax structure and revenues is an important issue that needs to be examined and analyzed. Therefore, one of the most important issues in the structure of the tax system is to examine the effect of uncertainty in tax revenues on economic growth or GDP (Gross Domestic Product). Due to the volatility in tax revenues in Iran, investigating the relationship between types of tax revenues and GDP is of great importance in the area of government fiscal policy-making. Therefore, using the Generalized Autoregressive Conditional Heteroscedasticity (GARCH) variance model and the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) approach, this study investigates the extent and the impact of uncertainty in the Iranian tax structure on GDP from 1978 to 2017. According to the results, tax uncertainty in Iran can have both positive and negative impacts on economic growth. Thus, the variables of Uncertainty in Tax on Goods and Services (UTGS), Uncertainty in Tax on Imports (UTIM), and Uncertainty in Tax on Wealth (UTW) have had a negative impact on economic growth in Iran. On the other hand, the variables of Uncertainty in Tax on Legal Entities (UTLE) and Uncertainty in Tax on Revenue (UTR) have had a positive impact on Iranian economic growth. In addition, the variable of Budget Spending had a positive but insignificant impact on Iranian economic growth. Finally, GDP has been influenced by a positive, significant and considerable impact of its first lag.
Machine summary:
Johansson در اين خصوص ، يکي از سؤالاتي که مطرح ميشود آن است که ساختار مالياتي يا به عبارتي سهم منابع مختلف درآمد مالياتي (ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم ) از کل درآمدهاي مالياتي دولت به چه ميزان است ؟ سؤال دوم آنکه آيا در سهم منابع مالياتي نااطمينانيهايي وجود دارد يا به عبارت ديگر آيا سهم منابع مختلف مالياتي طي سال هاي موردبررسي پر نوسان بوده يا از روند باثباتي برخوردار بوده است ؟ سؤال سوم آنکه تأثير منابع و نوسانات درآمدهاي مالياتي بر رشد اقتصادي ايران چگونه و به چه ميزان است ؟ و سؤال چهارم اينکه چه اصلاحاتي بايد توسط دولت در ساختار مالياتي اعمال گردد تا ضمن افزايش درآمدهاي مالياتي، رشد اقتصادي کشور شتاب بيشتري بگيرد و نوسانات مالياتي کاهش يابد؟ ازاين رو، به دنبال پاسخ به سؤالات مطرح شده ، اين مطالعه به دنبال بررسي تأثير نااطميناني ساختار مالياتي اقتصاد ايران بر رشد توليد ناخالص داخلي طي سال هاي ١٣٩٦-١٣٥٧ و با استفاده از الگوهاي واريانس ناهمساني شرطي خودتوضيحي تعميم يافته - (GARCH١) و خود توضيحي با وقفه هاي توزيعي (ARDL٢) است .
در ساير مطالعات انجام شده ، بحث درآمدهاي مالياتي و تأثير آن بر شاخص هاي کلان از جنبه هاي گوناگوني بررسي شده است ؛ ازجمله تطبيق ساختار و پايه هاي مالياتي با الگوي ماليات هاي اسلامي (رضايي دواني و خادمي جامخانه ، ١٣٩٠)، تنوع بخشي به درآمدهاي مالياتي دولت با هدف ثبات درآمدي (ابريشمي و همکاران ، ١٣٩١)، رابطه ماليات با رشد اقتصادي (فرامرزي و همکاران ، ١٣٩٤)، حکمراني خوب و عملکرد نظام مالياتي (سپهردوست و همکاران ، ١٣٩٤)، عوامل اقتصادي موثر بر بيثباتي درآمدهاي مالياتي دولت (نصيرالاسلامي و همکاران ، ١٣٩٤)، ارتباط جهانيشدن با شاخص ماليات به مخارج جاري دولت (برقي اسکويي و همکاران ، ١٣٩٥)، تأثير سياست هاي مالياتي بر جنبه هاي کارآفرينانه (صمدي و ميرهاشمي، ١٣٩٦) و ماليات و توزيع درآمد در ايران (سالم و نادمي، ١٣٩٥، صادقي و همکاران ، ١٣٩٧).