Abstract:
مکان در بر گیرنده لایه های اجتماعی و فیزیکی محیط است ، اما حس تعلق، لایه های ادراک، مفاهیم و تجربیات مکان را شرح می دهد. فعالیتها و شکل کالبدی موجود در مکان بر حس وابستگی افراد تاثیر می گذارد، از سوی دیگر ارتباطات فرهنگی و اجتماعی، خاطرات و مفاهیم شخصی نیز بر وابستگی و احساس تعلق به مکان موثر است. تعلق مکانی رابطه هم پیوندی بین انسان و محیط است. امروزه مفاهیمی چون حس مکان، احساس تعلق خاطر و دلبستگی به مکان در حوزه های معماری و شهرسازی مخصوصا در مطالعات محیطی بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. این در حالی است که به ساز و کار ارتباط میان این دو مفهوم چندان پرداخته نشده است. دراین پژوهش بعد از تبیین مفاهیمی همچون حس مکان، حس تعلق خاطر و عوامل موثر بر آنها، چارچوب نظری پژوهش بر اساس ادبیات تحقیق استخراج می شود. نمونه مورد مطالعه منطقه اورمانات در غرب کشور میباشد. هدف این پژوهش شناسایی، سنجش و ارزیابی موله های تاثیرگذار در میزان حس تعلق خاطر در منطقه اورامانات کردستان می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جهت گرداوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و میدانی، طرح مصاحبه عمیق و تهیه پرسشنامه بسته جهت نگارش مبانی نظری و گردآوری اطلاعات ساکنین منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. در اینجا با استفاده از جدول مورگان و کرجسی حدود 350 پرسشنامه تدوین شد که بر اساس آن مشارکت کنندگان نظرات و فهم خود را در باره مکان سکونتشان بیان کردند. با توجه به مصاحبه ها و برداشت میدانی که صورت گرفت پارامترهایی همچون فرهنگ، جامعه، طبیعت و فعالیت که از تاثیرگذارترین جنبه ها بر احساس تعلق خاطر ساکنین به شمار می آمدند از بین خیل زیادی از پارامترهای موثر انتخاب شدند و بر اساس آن فرضیه هایی تدوین شد. در ادامه این فرضیه ها، مورد آزمون قرار گرفتند و از طریق آزمون مقایسه میانگینها و کاربرد ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری، میزان تاثیر این پارامترها بر حس تعلق خاطر ساکنین مشخص شد.
Machine summary:
واژگان کليدي: حس مکان ، حس تعلق خاطر به مکان ، عوامل کالبدي، عوامل ادراکي شناختي، روستاي اورامانات ١ معماري شناسي | نشريه اختصاصي معماري و شهرسازي ايران مقدمه : حس مکان به معناي ادراک ذهني مردم از محيط و احساسات کم و بيش آگاهانه آنها از محيط خود است که شخص را در ارتباطي درونـي بـا محـيط قـرار مـي دهد به طوري که فهم و احساس فرد با زمينه معنايي محيط پيوند خورده و يکپارچه مي گردد.
مثلا انجام سرمايه گذاري ٧- فداکاري براي مکان : بالاترين سطح حس مکان ، فرد عميق ترين تعهد را نسبت به مکان دارد، فداکاري هاي زيادي در جهت گرايشات ، ارزش ها، آزادي ها و رفاه ، آمادگي براي رها کردن علايق فردي و جمعي به خاطر علايق بزرگتر نسبت به مکان (ماخذ: نگارنده ) 1 The five senses 2 Sense 3 Understanding the mental image 4 Belonging to place 5 Attachment to the place 6 Commitment to the place ۴ معماري شناسي | نشريه اختصاصي معماري و شهرسازي ايران ٦-١- عوامل شکل دهنده حس مکان 1 ١-٦-١-عوامل ادراکي-شناختي : چنان که گفته شد حس مکان ترکيبي است پيچيده از معاني، نمادها و کيفيت هايي که شخص يا گروه به صورت خودآگاه يا ناخودآگاه از فضا يا منطقه اي خاص ادراک مي کنند (٣٥٨-٣٤٧ :١٩٩١ ,Shamai).