Abstract:
آمایش سرزمینی یک از مهمترین لوازم توسعه و پیشرفت محلی، منطقهای و ملی محسوب میشود. در واقع میتوان گفت که آمایش سرزمینی به نوعی پتانسیلهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی مناطق را بالفعل میکند. یکی از مناطق مهم ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ایران سواحل مکران است. هدف این مقاله تحلیل و بررسی رابطه آمایش سرزمینی و توسعه سواحل مکران با تاکید بر مکانیابی و احداث شبکههای حمل و نقل در راستای ارتقای موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک این منطقه است. سوال اصلی مقاله این است که آمایش سرزمینی چگونه میتواند با استفاده از ابزار شبکههای حمل و نقل و توسعه آنها در منطقه سواحل مکران باعث توسعه این سواحل شود؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح میشود از جمله این که ابزارهای آمایش سرزمینی کداماند؟ و اینکه منطقه مکران دارای چه پتانسیلهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ای به ویژه شبکههای حمل و نقل میباشد؟ نتایج این مقاله نشان میدهد که با توجه به این که مهمترین قابلیتهای سواحل مکران مجاورت آن با آبهای آزاد بینالمللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) است یک راه غیر قابل چشم پوشی برای این کشورهای محصور در خشکی (به جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب میشود. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد با استفاده از منابع کتابخانه و مقالات علمی و پژوهشی و نیز اسناد و مدارک و نیز جداول و نقشهها نقش آمایش سرزمینی با تاکید بر مکانیابی و احداث شبکههای حمل و نقل در توسعه و ارتقای موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک سواحل مکران تحلیل و تبیین شود.
Machine summary:
اين منطقه در حال حاضر از زير ساخت هاي چندان مناسبي در اين حوزه (چه در بخش سکونتگاهي و چه در بخش زيرساخت هاي ارتباطي) برخوردار نيست و اين در حالي است که وجود سواحل درياي عمان که امکان ارتباط منطقه و کشور را با آب هاي آزاد و اقيانوس هند فراهم آورده و نيز استقرار مبدأ ورودي کريدور شمال - جنوب به خاک ايران در اين منطقه ، شرايط منحصر به فردي را در جهت توسعه زيرساخت هاي زميني و دريايي در منطقه فراهم آورده و از ديگر سو، استقرار شهرها و مراکز سکونتگاهي جديد و توسعه فعاليت هاي اقتصادي و صنعتي در منطقه ، لزوم ايجاد يک فرودگاه بين المللي جديد با استانداردهاي بين المللي را نيز، اجتناب ناپذير مينمايد و اين همه ، مشمول حيطه کارکردي و فعاليتي وزارت راه و شهرسازي است .
بر اساس اطلاعات موجود، اين کريدور ارتباط ترانزيتي کشورهاي شمال اروپا و روسيه از طريق ايران و درياي خزر به کشورهاي حوزه اقيانوس هند، خليج فارس و جنوب آسيا برقرار کرده و اتصال خليج عمان و بندر چابهار در ساحل شرق درياي مکران يا درياي عرب به عنوان بندري استراتژيک به اين کريدور در مبادله کالا به شرق کشور و همسايه هاي شرقي و آسياي ميانه نقش مهمي ايجاد خواهد کرد ( ,Ghofrani and shoja Ghaleh dokhtar .