Abstract:
اهمیت ادبی سیرالملوک یا سیاستنامه و جایگان آن در تاریخ اندیشه سیاسی ایرانیان بینیاز از شرح است. با وجود این، اشتباهات و تناقضاتی در آن هست که از یک سو منش و دانش نویسنده و از سوی دیگر، انتساب این کتاب را به خواجهنظامالملک توسی به چالش کشیده است. گرچه این دو قضیه، موضوع پژوهشهای پرشمار بوده است، اما تاکنون در پژوهشی جامع، به اغلاط و تناقضات کتاب پرداخته نشده است و بحث در باب صحت و سقم انتساب آن و هویت مؤلف نیز، ادامه دارد. در پژوهش حاضر، ضمن نقد و جمعبندیِ نتایج پژوهشهای موجود، که گاه بسیار متناقض بودهاند، اغلاط و تناقضات متعدد کتاب آشکار شده است تا از رهگذر آن احتمال جعل و در صورت تصدیق، هویت جاعل نیز بررسی شود. بخشی از یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بخشهای مغلوط و متناقض کتاب، مهمترین گواه جعل بخشی از سیرالملوک است. این مجعولات و تطبیق محتوای آنها با فضای زمانه نیز حاکی است که جاعل بیگمان از فرزندان نظامالملک یا وابستگان آنان بوده است.
Siyar al-Muluk or Siyasat-Nama is a masterpiece of Persian literature and an unparalleled work in the history of Iranian political thought. However, it contains inaccurate and contradictory remarks that not only have challenged his writer’s character and knowledge but also cast doubt on its ascription to Nizam al-Mulk Tusi. These two issues have resulted in numerous speculations and scholarship. The present study first criticizes and summarizes the results of these studies, and then through presenting the work’s inaccuracies and contradictions, offers new evidence regarding the fabrications in some parts of Siyar al-Muluk. Finally, based on the above findings, this study reveals that most of Siyar al-Muluk’s fabrications are basically contradictory and inaccurate parts, and the forger has certainly been one of the descendants of Nizam al-Mulk or their associates.
Machine summary:
افزون بر این ، او در چاپ نخسـت تصـحیح خـود، برخـی عبـارات کتـاب ـ از جمله برخی از جملات فصول ٤٠ و ٤١ ـ را افزوده کاتبان دانست ، اما در چـاپ دوم کـه متن بر اساس کهن ترین نسخه موجود تصحیح شده اسـت (٦٧٣ ق)، بـه توجیـه بیشـتر اغلاط کتاب پرداخت (نظامالملک ١٣٤٠، مقدمه مصحح ، ١٨-٢١، ٢٥؛ همو ١٣٩٥، ١٧، ٢٣-٢٤).
ir/fa/news//http: مناظره-علمی -نویسنده -سیاست -نامه -سیر-الملـوک -الکسـی - خیسماتولین -محمود-عابدی-تقی -پورنامداریان -محمد-تقی -امامی -خـوئی -١٨-٠٦-١٣٩٧) و نیـز در مقدمه خـود بـر ترجمـۀ روسـی سـیرالملوک کـه در دسـت انتشـار اسـت (ایشـان پـیش از انتشـار، سخاوتمندانه بخشی از مقدمه دویست صفحه ای خود بر آن را در اختیار نگارنده قرار دادند) بـه بسـط فرضیه خویش و ارائه شواهدی جدید در دفاع از آن پرداخته است ، لیکن اشکالاتی که بر نظر وی وارد است و در ادامه خواهد آمد، در این پژوهش ها نیز پابرجا هستند.
٩. در همین فصل مطلبی نیز در تناقض آشکار بـا بخـش نخسـت کتـاب هسـت : در حالی که در این فصل اخراج عراقیان و دیلمیان و سـپردن امـور بـه خراسـانی هـا امـری ضروری برای بقای حکومت سلجوقیان دانسته شده است ، نویسنده در سه فصل از بخش نخست کتاب چندبار بر استخدام دیلیمان و اهل عراق در دیوان و سپاه به عنـوان امـری تعدیل کننده نیروهای خراسانی ، تأکید کرده بود (نکــ : نظـامالملـک ١٣٤٠، فصـل ١٩، ٢٤، ٢٥، ١١٨، ١٢٨، ١٣٠؛ قس .
١. نشانه نخست ، آغاز شدن بخش دوم کتاب با مقدمه ای است کـه بـه هـیچ روی بـا سال های وزارت خواجه نظامالملک و نیز مقدمه بخش نخست اثر سازگار نیست .