Abstract:
بحث پیرامون عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه، پس از انقلاب اسلامی بیش از پیش در جامعه علمی کشور مطرح شد و پژوهشگران مختلفی تلاش کردند از نظرگاه‌‌های متفاوت بدان پاسخ دهند. شاید بتوان گفت بیشترین تلاش محققان در این زمینه فهم دیدگاه امام خمینی نسبت بدین موضوع بوده است چراکه فهم نظر ایشان نسبت به عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه که خود مؤسس آن بوده است، بسیار ارزشمند می‌‌باشد. نگارنده با بررسی آثار موجود در این باب، متوجه آن شد که برخی از پژوهشگران این حوزه که سعی در تبیین دیدگاه امام در موضوع تحقیق داشته‌‌اند، دچار یک اشکال شده‌‌اند و آن عبارت است از اینکه روش نادرستی را انتخاب کردهاند؛ بدین صورت که ابتدا یکی از نظریات مرسوم در باب مشروعیت را با ادله مختلف اثبات کرده و سپس سعی کردهاند با استفاده از برخی بیانات همسوی امام، به این نتیجه برسند که نظر ایشان نیز همان است. بنابراین در این تحقیق تلاش بر این بوده تا با اصلاح روش و ارائه یک روش جایگزین ابتدا الگوی نسبتا جامع از سؤالات فرعی مرتبط با موضوع ارائه داده شود و سپس با طراحی فرآیند مشروعیت حکومت ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی، به پاسخ سؤال اصلی تحقیق که عبارت است از «عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه از منظر امام خمینی، چیست؟»، برسیم. روش نگارنده برای تحلیل بیانات امام و یافتن پاسخ سؤالات فرعی، روش تحلیل محتوا بوده است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که امام خمینی، مشروعیت حکومت فقیه عادل را در گرو دو عامل می‌‌دانستند؛ انتصاب الهی در مرحله ولایت بالقوه و نصرت مردمی در مرحله ولایت بالفعل. بنابراین نوآوری تحقیق یکی در روش آن است که به ارائه روش جایگزین برای فهم اندیشه سیاسی امام در باب مشروعیت حکومت ولایت فقیه پرداخته و دیگری در نتیجه‌‌گیری است که به دوگانه‌‌ای غیر
The debate over the factors affecting the legitimacy of the Guardianship of the Islamic Jurist or jurisprudential government has become more and more prevalent in the country's scientific community after the Islamic Revolution, and various scholars have attempted to respond to it from different perspectives. It may be argued that most scholars' efforts in this regard have been to understand Imam Khomeini's view about this matter, since it is very valuable to understand his view of the factors influencing the legitimacy of the jurisprudential government as he himself founded it. By examining the literature on this subject, the author found that some scholars in the field who attempted to explain the Imam's point of view on the subject had encountered a problem, namely that they had chosen the wrong method. In this way, they have proven the mainstream theories of legitimacy by different arguments, and then, by using some of the same statements of Imam, tried say that he had the same opinion. Therefore, in this research, it is attempted by modifying the method and providing an alternative one, to present a relatively comprehensive pattern of sub-questions related to the issue, then by designing the legitimacy process of Imam Khomeini's jurist government to answer the main research question that is “What are the effective factors in the legitimacy of the rule of the jurisprudent from Imam Khomeini's point of view?” The author's method for analyzing the Imam's statements and finding answers to the sub-questions has been the content analysis method. The results indicate that Imam Khomeini considered the legitimacy of the righteous jurisprudence to be based on two factors: divine appointment at the potential stage and popular victory at the defacto stage. Thus, one of the innovations of the research is to provide an alternative way to understand the political thought of the Imam regarding the legitimacy of the jurisprudential government.
Machine summary:
در این بین برخی از آثار به دیدگاه امام خمینی نسبت به این موضوع نیز اشاره کرده که عمده آن‌ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ دسته اول، گروهی هستند که معتقدند مشروعیت حکومت ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی، یک مشروعیت محض الهی است و مقبولیت مردمی در کنار مشروعیت الهی، تنها موجب فعلیت یافتن آن می‌شود و مردم دخلی به اصل مشروعیت ندارند و لذا به نظریه «مشروعیت محض الهی» معتقد بوده و نظر امام را نیز همین می‌دانند و گروه دیگری که معتقدند امام خمینی، مشروعیت حکومت ولایت فقیه را یک مشروعیت مضاعف تلقی می‌کرده و نام آن را «مشروعیت الهی - مردمی» گذاشته‌اند؛ بدین معنا که مردم نیز در کنار خدا، یک رکن از ارکان مشروعیت را شامل می‌شوند.
بنابراین نوآوری اصلی این تحقیق عبارت است از طراحی یک روش تحقیق مناسب برای کشف دیدگاه امام خمینی نسبت به عوامل مؤثر در مشروعیت بخشی حکومت ولایت فقیه تا اشکال سایر پژوهش‌ها که مراجعه ناقص به بیانات امام خمینی برای اثبات اعتقاد از پیش معین شده است، رفع گردد چراکه در این روش، نگارنده بدون پیش فرض خاصی در باب عوامل مؤثر در مشروعیت و تنها به وسیله مداخل تحقیق، وارد بیانات امام خواهد شد و با فهم پاسخ ایشان به سؤالات فرعی، به پاسخ سؤال اصلی خواهد رسید.
بنابراین سه سؤال کلیدی باقیمانده است که باید پاسخ آن‌ها از بیانات امام خمینی استخراج شده و سپس با جاگذاری پاسخ سؤالات در فرآیند سه گانه مشروعیت (شکل شماره2)، عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه از منظر ایشان مشخص شود.
(
, 
, 
)
