Abstract:
بررسی بافت شهر، وضعیت و تراکم فضاهای ساختهشده و فضاهای باز موجود در شهر را مشخص میسازد و در تصمیمگیریهای نهایی بهمنظور توزیع بهینه خدمات و ارتقاء کیفیت فضاهای شهری نقش تعیینکنندهای دارد. این پژوهش با هدف بررسی بافت شهری ارومیه بهمنظور ارزیابی وضعیت فضای باز عمومی و سبز در مقایسه با فضاهای ساختهشده و تودهها انجامشده است. جهت تحلیل دادهها و بررسی کمی وضعیت بافت شهر ارومیه از روش Transect که عمدتاً در تحلیلهای اکولوژی منظر استفاده میشود بهره گرفتهشده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. قلمرو پژوهش شهر ارومیه میباشد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در ترانسکت (T1)که از شمال غرب تا جنوب شرق شهر، فضاییهای ساختهشده بین قطعات 60تا 100 متراکم، نقضان فضاهای سبز به جزء در قطعات 80 تا100 و کمبود فضاهای باز به جزء در قطعات 34و 63 نمایان است. در ترانسکت (T2) که از غرب تا شرق شهر، قسمت غربی بالاترین تراکم اراضی ساختهشده و قسمت شرقی بالاترین تراکم اراضی کشاورزی و باغات را دارد در بخش مرکزی نیز بین قطعات 30تا80 نقضان شبکه معابر وجود دارد. در ترانسکت (T3) که از جنوب غرب تا شمال شرق شهر، تراکم فضاهای ساختهشده در مرکز شهر به 85 درصد افزایشیافته، نقضان شبکه معابر، کمبود اراضی کشاورزی و فضاهای سبز و باز بهویژه در بخش میانی ترانسکتها 15تا76 نمایان است. در ترانسکت (T4) که از جنوب تا شمال شهر، تراکم فضاهای ساختهشده در بین قطعات بخش مرکزی 40 تا 60 افزایش یافته و کمبود فضاهای سبز و باز بهوضوح آشکار است. در یک جمعبندی کلی میتوان گفت سیمای شهر ارومیه متشکل از سه نوع بافت شامل؛ بافت مرکز متراکم با حداقل فضاهای باز و سبز و حداکثر ساختوساز، بافت حاشیه قسمت مرکزی که در آن از تراکم ساختوسازها تا حدودی کاسته شده، و بافت حاشیهای متشکل از اراضی ساخته نشده و بایر و باغات و اراضی کشاورزی است. بهاینترتیب از مرکز شهر به سمت طرفین از میزان سطوح ساختهشده کاسته میشود.
The study of the urban texture highlights the density of built space and open spaces in the city and has an important role in the final decisions to optimize service distribution and improve the quality of urban spaces. This study aimed to investigate the urban texture of Urumia for assessing public open space and green spaces compared to built environments and masses. In order to analyze the data and the quantitative texture of Urumia, transect method was used. The study was a cross- functional one focusing on Urumia. The results showed that in the transect T1 from North-West to South- East of the city, the spaces between 60 and 100 parts of density had been made. The lack of green spaces in parts 80 and 100 and the lack of open spaces in all parts except in parts 34 and 63 is visible. In the transect T2, from the West to the East of the city, the western part of the land had the highest density and the eastern part had the highest density of agricultural land and orchards. In the central part, between parts 30 and 80, there is a deficit passage network. In the transect T3 from the south west to the north east of the city, the density of built spaces in the city center has increased to 85 percent, while the shortage of passage network, especially the shortage of agricultural land and green and open spaces is visible in the middle of the transects 15 to 76. In the transect T4 from the south to the north of the city, built-in compression spaces between parts of the central sections have increased from 40 to 60 and the lack of green and open spaces is clearly evident. In conclusion it can be said that Urumia landscape consists of three types of tissues: the central condensed texture of open green spaces with a minimum and maximum spaces; the edges of the tissue center where the density has somewhat reduced the construction of buildings, and the margin consists of barren land, gardens and agricultural land. In this way, the construction level has decreased from the center to the sides of the city
Machine summary:
در تحلیل گرادیان تلاش شده است به پرسش های زیر پاسخ داده شود: -چگونه با تغییر فاصله از مرکز شهر انواع کاربری اراضی تغییر می کنند؟ -آیا تفاوت عمدهای بین ترانسکت عبور دادهشدهی شمال جنوب و شرق غرب دیده می شود؟ - چگونه متریک های مختلف ، در فواصل مختلف ترانسکت تغییر میکنند؟ ١-١- پیشینه پژوهش در زمینه بررسی بافت شهر، وضعیت و تراکم فضاهای ساخته شده و فضاهای باز موجـود در شهر از طریق کمـی کـردن الگـوی سـیمای سـرزمین شــهری بـه روش تحلیـل گرادیــان تحقیقات بسیاری کمی انجام شده است از جمله این تحقیقات که میتوان اشاره کرد: مختاری و همکاران (١٣٩١) پژوهشی با عنوان «کمی کردن اثرات جاده بر الگوی سـیمای سـرزمین شـهر اصفهان با استفاده از آنالیز گرادیان و متریک های سـیمای سـرزمین » بـا هـدف کمــی کــردن اثرات جاده بر الگوی سیمای سرزمین شهر اصفهان انجام دادند نتایج حاصل نـشان داد جادههـا موجب افزایش شدید تراکم لکه ها در سیمای سرزمین شدهاند.
با توجه بـه اینکـه شـهر ارومیه از جمله مناطقی است که به دلیل رشد شتابان شهرنشینی و تخریب زمین های زراعی به مدیریت یکپارچه و جـامع شـهری نیازمنـد اســت انجـام پـژوهش جهـت مطالعـه ی تغییـرات زمانی ـمکانی الگوی شهر و کمی کردن آن با ترکیب روشهای متریک های سیمای سـرزمین و تحلیل گرادیان برای برنامه ریزیهای آتی ضرورست از طرفی دیگر چنین تحقیـق بـا ایـن روش تاکنون برای محدوده مورد مطالعه انجامنشده است .
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ٣- نمودار روش مطالعه گرادیان شهر ارومیه (مأخذ: نگارندگان) ٣- بحث و یافته های پژوهش در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی وضعیت فضای باز عمومی و سبز در مقایسه با فضاهای ساخته شده و توده ها به صورت کمی در بافت شهر ارومیه از روش Transect استفاده شد.