Abstract:
از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آنجا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانههای آن سرزمین بهویژه «کتبخانه» امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحبقلمان ایرانی انباشتهشد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان بهوجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و میرزا غالب دهلوی و بسیاری دیگر از این شمارند. امروز آثار آن همه گویندگان فارسی چه مهاجر چه ساکن سرزمین هند، میراث عظیمی است که در شهرهای قدیمی هندوستان در اعماق کتابخانهها نهفتهاست. هر از چندگاهی از چهرۀ یکی از این شاهدان معنی غبارزدایی میشود و به همّت پژوهشگری تصحیح و روانۀ بازار اهل ادب میشود. یکی از آن گوهرهای ارجمند میرزا محمدفاخر شاعر فارسیگوی هندی ملقّب به مکین دهلوی است. تنها دستنوشته باقیمانده از او در ایران، نسخهای است با شمارة 1071 در کتابخانة مجلس شورای اسلامی موجود است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، بر آن است تا براساس نسخة خطی مذکور، ضمن معرّفی اوضاع، احوال و اشعار این شاعر به بررسی برخی از ویژگیهای برجستۀ سبکی وی بپردازد.
Machine summary:
هدف از نگارش اين پژوهش بررسي سبک شناسانه ديوان مکين دهلوي و پاسخ به پرسش هاي زير است : - مکين دهلوي کيست ؟ چه برجستگيهايي در اشعار وي وجود دارد؟ پيشينۀ تحقيق پيشينۀ اين تحقيق به دو دسته تقسيم ميشود: پژوهش هايي که در زمينۀ سبک شناسي انجام شده و تعداد آن بسيار است ؛ همچون : «سبک شناسي مثنوي فيروز و شهناز از ناظم تبريزي»، «بررسي و تحليل عناصر و مؤّلفه هاي سبکي در منظومۀ غنايي فيروز و نسرين » و «نگاهي به برخي از ويژگيهاي سبکي شاهد عرشي اثري تازه يافته به تقليد از مثنوي مولوي» به قلم احمدرضا يلمه ها در مجلۀ بهار ادب ؛ «سبک شناسي ده نامۀ ويس و رامين فخرالدّين اسعد گرگاني» نوشتۀ اسماعيل تاج بخش و هيوا حسن پور در مجلّۀ بهار ادب ؛ «سبک شناسي هجوّيات خاقاني» به قلم دکتر سيّداحمد پارسا در مجلّۀ علوم اجتماعي و انساني دانشگاه شيراز؛ «سبک شناسي مقامات حريري (مطالعۀ موردي: مقامۀ سمرقندّيه )» نوشتۀ مهين حاجيزاده و کاوه خضري در پژوهشنامه نقد ادب عربي؛ «بررسي سبک شناسانۀ حماسه هاي ديني در ادب پارسي» نوشتۀ محبوبه شمشيرگرها در فصلنامۀ تاريخ ادبيّات .
بنابر پژوهشي که درب زنجيري و مدرس زاده در زمينۀ نقش رديف در ديوان مکين انجام داده اند، اين شاعر هنديِ فارسيگوي هم از رديف هاي ساده و هم مرکب استفاده نموده است .
همان طور که در اين مثال يا ديگر نمونه هاي بالا ديده ميشود، مکين در ديوان خود اسلوب معادله را بسيار زيبا و هنري، به کار برده است .