Abstract:
وضعیت اکولوژیکی و توانهای طبیعی، نقشی بسزا در توسعة پایدار و الگوی استقرار فضایی سکونتگاه‌های روستایی دارند. بر این اساس، شناخت میزان پایداری روستاها برای کاهش آثار نامطلوب شرایط محیطی و برنامه‌ریزی برای ارتقای وضعیت سکونتی اهمیت زیادی دارد.؛ از طرفی، می‌تواند مخاطرات محیطی را به حداقل برساند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه‌بندی وضعیت توان‌سنجی محیطی و وضعیت استقرار روستاهای شهرستان مراغه است. روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. برای بررسی توان‌سنجی محیطی روستاها شاخص‌های ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، دسترسی به منابع آبی (رودخانه)، نوع خاک و اقلیم نتایج به‌کار گرفته شد. برای محاسبة وزن نسبی هر یک از متغیرها، مدل تحلیل سلسله‌مراتبی، و برای تلفیق لایه ها، منطق Fuzzy Overlay به‌کار گرفته شد. نتایج نشان داد 121 روستا (68 درصد) از نظر توانهای محیطی در وضعیت پایدار قرار دارند که جمعیتی برابر با 62364 نفر (6/73 درصد) را در خود جای داده‌اند. 49 روستا (5/27 درصد) از روستاها پایداری متوسطی دارند که 20516 نفر (2/24 درصد) در این روستاها ساکن‌‌اند و 8 روستا (5/4 درصد) در وضعیت ناپایدار استقرار گرفته‌اند و 1850 نفر (2/2 درصد) در روستاهای ناپایدار زندگی می‌کنند. همچنین، از نظر پایداری، روستاهای مرکز و غرب شهرستان مراغه نسبت به روستاهای شرقی و جنوب‌شرقی وضعیتی مناسب دارند. از میان شاخص‌های مورد مطالعه، بین مؤلفه‌های ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه و اقلیم با توزیع نقاط روستایی همبستگی معناداری وجود دارد.
Ecological condition and natural potentials play an important role in sustainable development and the spatial patterns of rural settlements. Therefore, in order to reduce the adverse effects of environmental conditions and plan for the improvement of the residential status, it is important to know the sustainability of the villages. On the other hand, it can minimize the environmental hazards. This study is an applied in terms of the purpose and it is a descriptive-analytical study in terms of nature and method. Documentation and field observation were used to collect the data. To do this, the data were collected from books, documents, organizations and baseline maps from different organizations (GIS). To measure the environmental feasibility of the villages, measurements like altitude, slope, slope direction, fault distance, access to water resources (river), soil type and climate were used. The AHP hierarchical analysis model was used to obtain the relative weight of each variable and the Fuzzy Overall logic was used to integrate the layers.The results of the study show that 121 villages (68%) are in a stable and favorable environment in terms of environmental potentials and they have 62364 population (73.6); 49 villages (27.5%) with 20516 inhabitants (24.2%)have moderate sustainability; 8 villages (4.5%) are in poor and unstable condition and 1850 people (2.2%) live in unstable villages.Also, in terms of sustainability, the villages located in the center and west of Maragheh are in a better position than that of the east and southeast villages. There was a significant correlation between elevation, slope, distance from river and climate with the distribution of rural areas.
(
, 
, 
)
