بر ایرانیان زار و گریان شدم، وطن و ملیت در ادبیات دورۀ مشروطه Journal Article

“ (شاهنامه‌ي فردوسي، پيرايش جلال خالقي مطلق، جلد چهارم، ص 1083) آگاهي ملي و احساس ميهن دوستي ايرانيان که به عالي ترين شکل در شاهنامه‌ي فردوسي تبلور يافته است، اگرچه هيچ‌گاه به طور کامل به فراموشي سپرده نشده است، اما نقش آفريني آن در دو يا سه مقطع تاريخي بسيار چشمگيرتر بوده است. “ آيينه‌ي سکندري، اثر ميرزا آقاخان کرماني “ يکي از اين نوع تاريخ هاست که فريدون آدميت درباره‌ي جلد نخستين آن که مربوط به دوره‌ي آغاز تا زوال ساسانيان و پيدايش اسلام است، گفته است که اين کتاب “ اولين تاريخ جديد علمي ايران باستان است به قلم يک مورخ ايراني که مبتني بر مطالعات خود و تحقيقات دانشمندان اروپا نگاشته شده است. يکي از ويژگي‌هاي مهم شعر دوره‌ي مشروطه اين است که براي براي انگيختن احساس ملي ايرانيان، گذشته باشکوه ايران باستان را (گيرم با مبالغي مبالغه) به تصوير کشيده و پيش چشم مردم مي‌گذارد تا آنان از مقايسه‌ي وضعيت کنوني خود با آن‌چه که از دست داده‌اند از خمودگي در آيند و به قول معروف، تکان بخورند.