Abstract:
خاورمیانه بهلحاظ امنیت از مناطق مهم جهان بوده که متون زیادی دربارة آن خصوصاً در سالهای اخیر نوشته شده است. یکی از متنهای اخیر دراینباره کتاب امنیت منطقهای در خاورمیانه نوشتة پینار بیلگین است که روندهای امنیت را براساس رابطة بین منطقه و رویههای عملی در الگوی چهارگانة خاورمیانه، نظام منطقهای عرب، خاورمیانة اسلامی، و ارو ـ مدیترانه با رویکردی انتقادی بررسی میکند. در این مقاله که کتاب ذکرشده بررسی میشود، سؤال اصلی این است که بازنگری انتقادی امنیت منطقهای در خاورمیانه ازدیدگاه بیلگین چه نوآوری نظری و عملی داشته است؟ فرضیة اصلی مقاله نیز چنین است که رویکرد انتقادی به امنیت منطقهای، ضمن نقد نظریههای سنتی، تلاش کرده است الگوی جدیدی از امنیت منطقهای برگرفته از جامعة امنیتی کارل دویچ و همکارانش معرفی کند، هرچند در عمل امکان شکلگیریاش با چالشهای جدی روبهرو است. درواقع، بیلگین تلاش کرده ضمن بررسی دیدگاههای سنتی امنیت منطقهای در خاورمیانه، الگویی بومی معرفی کند که امنیت را از پایین به بالا و از داخل به خارج نگاه میکند، گرچه بهلحاظ عملی، امنیت منطقهای خاورمیانه همچنان دولتمحور و از بالا به پایین است.
The Middle East has been the important region of the world in terms of security, with many texts written about it especially in recent years. One of the recent texts on this subject is the book "Regional Security in the Middle East" by Pinar Biligin, which studies the security trends based on the relationship between the region and practical practices in the quadrangle pattern including the Middle East, the Arab Regional System, the Islamic Middle East, and the Euro-Mediterranean, with a critical approach. In this article which reviews the book mentioned above, the main question is, what is the theoretical and practical innovation of a critical review of regional security in the Middle East from Biligin’s point of view? The main hypothesis of the paper is that the critical approach to regional security, while criticizing traditional theories, has tried to introduce a new pattern of regional security derived from the security community of Karl Deutsch and his colleagues. However, in practice, its formation is facing serious challenges. Indeed, Bilgin has tried to look at the traditional views of regional security in the Middle East, introducing a native model that looks at security from the bottom up and from the inside out, although, in practical terms, regional security in the Middle East is still state-centered and top-down.
Machine summary:
بنابراين ، سؤال اصلي مقاله اين است کـه بـازنگري انتقـادي امنيـت منطقـه اي در خاورميانـه ازديدگاه بيلگين ، چه نوآوري نظري و عملي داشته است ؟ فرضيۀ اصلي مقاله بر ايـن اسـاس است که نويسندٔە کتاب با اتخاذ رويکرد انتقادي به امنيت منطقه اي، ضـمن نقـد نظريـه هـاي سنتي و غيربومي به امنيت در خاورميانه ، تلاش کـرده الگـوي جديـدي از امنيـت منطقـه اي برگرفته از جامعۀ امنيتي کارل دويچ معرفي کند، هرچند در عمل امکـان شـکل گيـري آن بـا چالش هاي جدي روبه رو است .
نويسنده در مقدمه ، ضـمن اشـاره بـه رويکردهاي مسلط به امنيت منطقه اي در خاورميانـه ، اهـداف سـه گانـۀ نگـارش ايـن کتـاب ازمنظر انتقادي را بدين ترتيب مطرح ميکند؛ نخسـت ، ارائـۀ نقـدي از گفتمـان هـاي امنيتـي حاکم در نظريه و عمل بـا ارجـاع بـه امنيـت منطقـه اي در خاورميانـه و اشـاره بـه فوريـت محقق نشدٔە سياست منطقـه اي ؛ دوم ، کشـف رابطـۀ سـازنده ميـان منـاطق درحـال سـاخت و برداشت ها و رويه هاي عملي امنيت ؛ سوم ، تبيين اين مسئله که چگونه رويکردهـاي انتقـادي به فرد اجازه ميدهند دربارٔە آيندٔە امنيت منطقه اي در خاورميانه به شـکلي متفـاوت بينديشـد (بيلگين ١٣٩٣: ١٧).
حال آن که براي تحليل امنيت منطقه اي در خاورميانه با محوريت رابطـه بـين منطقـه و امنيـت لازم است صريحاً به نظريۀ ژئوپليتيک انتقادي اشاره شـود کـه بـه پرسـش هـا دربـارٔە رابطـۀ مناطق و سياست موردنظر نويسنده بپردازد (١٩٩٧ Lewis and Wigen)؛ همان طورکـه بيلگـين در صفحۀ ١٨ کتاب ، پاراگراف اول خط ٤، نيز براي فهم امنيت منطقه اي خاورميانه بـر رابطـۀ سازنده ميان ساخت هاي ژئوپليتيکي و رويۀ عملي امنيـت تأکيـد دارد و در پايـان مقدمـه در صفحۀ ٢٦ هدف اصلي اين کتاب را پـرداختن بـه رابطـۀ ميـان سـاخت هـاي ژئـوپليتيکي و رويه هاي عملي امنيت ميخواند (بيلگين ١٣٩٣: ٢٦).