Abstract:
پسازآنکه در دهههای اخیر، شماری از روانشناسان به حضور برجستۀ رنگها در زندگی نوع بشر توجّه کردند، استفادۀ هدفمند از این عنصر در ادبیات فزونی گرفت. البتّه، به دلیل حضور اثرگذار رنگ در زندگی روزمرۀ آدمی، شاهد بازتاب آن در متون کلاسیک ادبی نیز، هستیم. در مقالۀ حاضر، کارکرد رنگها در منظومۀ ویس ورامین گرگانی و داستان تریستان و ایزوت از ژوزف بدیه با رویکرد تطبیقی و روش توصیفی- تحلیلی مقایسه شده است. پربسامدترین رنگ در سرودۀ فخرالدین، سیاه و در اثر بدیه، سیاه و سرخ بوده است. کارکرد مشترکی که در همۀ رنگها دیده میشود، جنبۀ توصیفی است. همچنین، تشریح شرایط زیستی و روانی شخصیتها، القاء عواطف درونی و عینیتبخشی به مفاهیم انتزاعی به کمک رنگها صورت گرفته است. باوجود کارکردهای مشترک رنگها در دو اثر، نقاط افتراق نیز، وجود دارد. در منظومۀ فخرالدین اسعد، رنگ سرخ نشاندهندۀ سرزندگی و شادکامی و شرم و حیا است. در ترستان و ایزوت، تشریح مفهوم اراده و در ویس ورامین، بیان شادابی و سرزندگی شخصیتها از کارکردهای متفاوت رنگ سبز بوده است. در ویس ورامین، بیان وضعیت نامناسب جسمی و در ترستان و ایزوت، القای حقّ آرامش و اطمینان، به کمک متعلقات رنگ آبی تشریح شده است. درمجموع، رنگهای بهکاررفته در دو داستان، غیر نمادین، صریح و مستقیم و فاقد لایه-های متعدّد معنایی هستند که این موضوع بیانگر نگرش واقعگرا و عینیّتطلب دو ادیب است.
After that a number of psychologists paid attention to outstanding presence of colors in human’s life for the first time in recent years, purposeful use of this element increased in literature. However, due to effective presence of color in daily life of human, we witness it in literary classic texts. In present research, function of colors in “Vis and Ramin” epopee by Gorgani and the story of “Tristan and Iseult” by Joseph Bedier have been compared via a comparative approach and an analytic-descriptive method. The most frequent colors in a poetry by Fakhraddin is yellow and black and in a work by Bedier has been black and red. The common function observed in all colors is the descriptive aspect. As well, explanation of biological and psychological conditions of characters, inducing internal emotions and giving objectivity to abstract concepts have taken occurred by colors. Despite of common functions of colors in the two works, there are different points. In an epopee by Fakhraddin As’ad, red color shows liveliness and happiness and modesty. Moreover, in this epopee, the internal negative emotions and setting ethical concepts have taken place by using yellow color. In Tristan and Iseult, describing the concept of will and in “Vis and Ramin” indicating the gayness and vitality of characters have been known as the functions of green color Totally, the colors used in these two stories are non-symbolic, explicit and direct and this represents the realist of authors.
Machine summary:
1-1- بیان مسئله منظومۀ ویس ورامین سرودۀ فخرالدّین اسعد گرگانی و ترستان و ایزوت (Tristan and Iseult) از ژوزف بدیه (Joseph Bédier) در شمار آثاری هستند که عنصر رنگ در آنها برجستگی دارد.
در مقالۀ حاضر، با تکیهبر رویکرد تطبیقی و روش توصیفی – تحلیلی، کارکردهای رنگهای سیاه، سرخ، آبی و سبز در دو اثر بررسی و مقایسه شده است تا به این پرسشها پاسخ داده شود که: الف- وجوه اشتراک و افتراق کارکرد رنگها در دو داستان کدام است؟ ب- از چه رنگهایی در دو منظومه بیشتر استفادهشده است؟ ج- چه جنبههایی از شخصیّتهای داستانی با استفاده از رنگها آشکارشده است؟ 1-2- پیشینۀ تحقیق ناز بانو ترکاشونددرمقالۀ خود تحت عنوان "بررسی تطبیقی کاربرد بومی رنگ در ایران باعلم روانشناسی رنگ " بامطالعۀ موردی در منظومۀ هفتپیکر چاپشده در(کتاب ماه ادبیات سال سوم بهمن 1388 شماره 34 )به این نتیجه رسیده است که:پنج رنگ از هفترنگ بهکاربرده شده در منظومۀ هفتپیکر به جهت مفهوم کاربردی و نمادین با مفهوم همان رنگ هادرمنظومۀ هفت پیکرمنطبق است .
2-3-1-1- تبیین عواطف منفی درونی در داستان ترستان و ایزوت نمونهای که بیانگر این کارکرد رنگ سیاه باشد، دیده نشد، امّا بازخوانی منظومۀ ویس و رامین نشان میدهد که فخرالدّین اسعد برای القای هرچه بهتر عواطف منفی درونی به رنگ سیاه استناد جسته و زوایای پنهان شخصیّت افراد را برای مخاطبان خود نمایان ساخته است.
در مجموع، از این رنگ و متعلّقات آن در ویس و رامین و ترستان و ایزوت برای سه منظور استفاده شده است.