Abstract:
هدف این پژوهش، تدوین بسته آموزشی تفکر انتقادی برای دوره کارشناسی براساس داستانها و تمثیلهای قرآن کریم است، این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش گردآوری دادههای تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی همگام با روش پیمایشی برای اعتباربخشی بسته آموزشی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه منابع و اسناد معتبر مرتبط با موضوع و کلیه متخصصان رشتههای علوم تربیتی، فلسفه تعلیموتربیت، برنامه درسی، و معارف اسلامی دانشگاههای استان مرکزی در سال تحصیلی 1395 ـ 1396 تشکیل دادهاند. نمونه در بخش بررسی اسنادی با استفاده از نمونهگیری مبتنیبر هدف و دردسترس و در بخش اعتبارسنجی، براساس پژوهشهای مشابه و نظر متخصصان، هدفمند و با حجم 20 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری دادهها فیشبرداری و پرسشنامه محققساخته بود و تجزیهوتحلیل دادهها ازطریق شاخصهای مرکزی و پراکندگی انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بسته آموزشی طراحیشده، دارای اهداف هفتگانه: 1. پرورش روحیه پرسشگری؛ 2. پرورش مسئولیتپذیری؛ 3. تقویت روحیه انتقادپذیری و تحمل عقاید دیگران؛ 4. مشارکت در فعالیتهای گروهی؛ 5.تقویت مهارت «خودسنجی و خوداصلاحی»؛ 6. پرورش مهارت «رمزگشایی مفاهیم» و «شفافسازی معانی»؛ 7. پرورش توان «آزمودن اندیشهها» و «تحلیل استدلالها» است. رئوس محتوای آن آیات مربوط به پنج داستان پیامبران اولوالعزم و داستان اصحاب کهف و هشت تمثیل قرآن کریم و راهبردهای یاددهی ـ یادگیری آن عبارتند از: «بحث گروهی»، «تفحص گروهی»، «پرسش و پاسخ» و شیوههای ارزشیابی آن «ثبت مشاهدات کلاسی»، «خودارزیابی»، «ارزشیابی پژوهشمحور»، و «ارزشیابی گروهی»، تعیین شد. همچنین نتایج حاصل از نظرسنجیها حاکی از آن است که اکثر متخصصان، بسته آموزشی تدوینشده و عناصر آن را تأیید نموده و مطلوب ارزیابی کردهاند. لذا براساس یافتههای این پژوهش، آموزش تفکر انتقادی درقالب بستههای آموزشی مذکور، برای کلیة پایههای تحصیلی جهت زمینهسازی و پرورش افرادی معتقد، متدّین، هشیار و آگاه با ذهن فلسفی پیشنهاد شده است.
This research is intended to develop a critical thinking educational package for undergraduate courses based on the stories and allegories of the Holy Qur'an. This applied research follows descriptive-analytical method for data collection and survey method for validation of the educational package. The statistical population of the study consists of all the sources and documents related to the subject, as well as all of the specialists in the fields of education, philosophy of education, curriculum designing, and Islamic sciences in the Makazi Province in the academic year of 2016-2017. The sample is selected through objective and available sampling method in the document review section, and in the validation section, it was done on the basis of similar studies and the opinion of 20 experts. Note taking and researcher-made questionnaires were employed for data collecting. For data analysis, central and peripheral indices were used. The findings demonstrated that the designed educational package contained seven goals: 1) enhancing of questioning spirit; 2) developing responsiveness; 3) improving tolerant people who accept criticism; 4) participating in group activities; 5) enhancing the skills of self-evaluation and self-modification; 6) developing the skills of "decoding concepts" and "interpreting meaning"; and 7), rising the ability to "test ideas" and " to analyze reasoning". The main topics of the contents derived from five stories of the Great Prophets (Olulazm) and the story of the Companions of the Cave (asahb Kahf) and the eight allegories in the Holy Qur'an. The teaching and learning strategies included: "group discussion", "group inquiry", and "questioning and answering". The evaluation methods included “recording classroom observations”, “self-evaluation”, “research-based evaluation”, and “group evaluation”. Furthermore, the results indicated that the experts evaluated the designed educational package and its components as a valid and proper program. Moreover, on the basis of the findings of this research, teaching critical thinking according to the proposed educational package can be suggested for all levels for training and developing faithful, religious, smart, and knowledgeable people having philosophical minds.
Machine summary:
لذا براساس يافته هاي اين پژوهش ، آموزش تفکر انتقادي درقالب بسته هاي آموزشي مذکور، براي کليۀ پايه هاي تحصيلي جهت زمينه سازي و پرورش افرادي معتقد، متدين ، هشيار و آگاه با ذهن فلسفي پيشنهاد شده است .
براين اساس ، طراحي بسته آموزشي تفکر انتقادي براي دوره کارشناسي و براساس داستان ها و تمثيل هاي قرآن کريم به بوميسازي و اصلاحاتي در تبيين مباني، محتوا و شيوه اجراي آموزش تفکر در سطح کشور اسلامي ياري ميکند و دانشجويان را از افتادن به ورطه نسبيگرايي نجات ميدهد و با به کارگيري عقل و ايمان در کنار هم در دستيابي به سعادت کامياب مينمايد.
براين اساس ، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين پرسش است که آيا ميتوان با استفاده از قصه ها و تمثيل هاي قرآن کريم ، بسته آموزشي تفکر انتقادي براي دوره کارشناسي طراحي کرد که از اعتبار کافي برخوردار باشد؟ پيشينه پژوهش تحقيقات مختلفي در زمينه آموزش تفکر انتقادي و نقش داستان ها و تمثيل هاي قرآن کريم در اين زمينه صورت گرفته است که اين موضوع را از جوانب مختلف مورد بررسي قرار داده اند.
هدف دوم پژوهش «انتخاب و طراحي محتواي مناسب آموزش تفکر انتقادي مبتنيبر قصه ها، تمثيل هاي قرآن کريم براي دوره کارشناسي» قرآن جهت دعوت به تفکر، حاوي مؤلفه هاي تحريک و بسط تفکر است .