Abstract:
زمینه وهدف: نقش محوری شهرها و بهویژه کلانشهرها بهمثابه موتور توسعه، آنها را آماج تمرکز و تراکم جمعیت، فعالیت و نیز کانون چالشها و مسائل فزایندهای کرده است. بخش عمدهای از این چالشها معطوف به امنیت انسانی بوده است. هدف تحقیق حاضر، تبیین ضرورت استقرار مدیریت یکپارچه شهری بهمنظور ارتقا امنیت انسانی در این کلانشهرها بوده است.
روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و دادههای موردنیاز از طریق روشهای اسنادی و کتابخانهای جمعآوری شدند. در تحلیل دادهها، علاوه بر روشهای توصیفی ـ تفسیری، از تحلیلهای آماری و فضایی (مبتنی بر GIS) استفاده شد.
یافتهها: 18 کلانشهر و مادر شهر منطقهای در حدود 34 درصد جمعیت کل و 5/45 درصد جمعیت شهری ایران را در خود جایدادهاند. بهعلاوه 52 درصد جمعیت کل و 2/76 درصد جمعیت شهری کشور در فاصله 51 کیلومتری این شهرها ساکن شدهاند. آنها بیشترین نقش را در تولید ناخالص داخلی و تولید ارزشافزوده در کشور داشتهاند. نظام حکمروایی در این شهرها نیز دچار تفرقگرایی بخشی و فضایی ـ کارکردی بوده است.
نتیجهگیری: انباشت سرمایه و تراکم جمعیت در کلانشهرها، امنیت انسانی ساکنان آنها را در معرض مخاطرات طبیعی و انسانی گوناگونی قرار داده است. بهعلاوه نظام اداره ناپایدار تفرقگرای این شهرها، کارایی لازم برای را در بهبود امنیت انسانی نداشته و به دلیل تضاد منافع و ناهماهنگی در مدیریت مخاطرات فرا قلمروی ناتوان بوده است. ازاینرو استقرار حکمروایی مطلوب و یکپارچه برای رفع چالشهای محتوایی و رویهای در اداره کلانشهرها و ارتقا امنیت اجتماعی و انسانی آنها، ضروری است.
Machine summary:
تبيين جايگاه حکمروايي يکپارچه کلان شهري از منظر امنيت انساني 1 تاج الدين کرمي تاريخ دريافت :٩٩/٠١/١٧ تاريخ پذيرش :٩٩/٠٢/٢٠ چکيده زمينه و هدف :نقش محوريشهرهاوبه ويژه کلان شهرهابه مثابه موتورتوسعه ،آن هاراآماج تمرکـز وتراکم جمعيت ،فعاليت ونيزکانون چالش هاومسائل فزاينده ايکرده اسـت .
دلايل اتخـاذايـن رويکـرد ازنگاه گزارش پيش گفته ،به شرح زيراست : تمرکزامنيت انسانيبررويافراداست ونه دولت هـا،بـه دليـل واقعيـت هـاي پيچيده جوامع امروزي،دولت هـابـه تنهـاييقـادربـه تـأمين امنيـت همـه جانبـه شهروندان خودنيستند؛ گذارازحقوق دولت به حقوق افراددرامنيت انساني،نقش مکان هادرتـأمين حقوق فرديونيزتأمين نيازهايگوناگون امنيتيافرادرابرجسته کرده است ؛ شناخت وتقويت حقوق افرادنقطه عطفياست که نقش وپاسخگوييدولـت رابه موارديفراترازامنيت خوددولت بسط ميدهد؛ امنيت انسانيموجب شناخت وبهره گيريازدامنه گسـترده ايازراه حـل هـاي مردم محوربرايمقابله بامخاطرات ،تهديدات وريسک هاميشود؛ امنيت انساني،دامنه امنيت رافراترازمرزهايزندگيافرادواجتماعـات بـرده وآن رابه مقياس جهانيميکشاند(يوان ـهبيتات ،٢٠٠٩:٧-٨).
______________________________________________________ 1 - Rajib Shaw, Hari Srinivas, and Anshu Sharma (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٢: نقش شهري شدن شتابان در افزايش مخاطرات و کاهش امنيت انساني حکمروايي کلان شهري و امنيت انساني حکمرواييکلان شهري ١،شکل خاصيازنظام اداره شـهراسـت کـه فراينـدهـاياداره کلان شهرهارادررسيدن به توسعه پايـدارشـهري،برنامـه ريـزي،هـدايت ،هماهنـگ و کنترل ميکند(ا.
جدول ٥: ضرايب همبستگي بين سهم ارزش افزوده و سهم جمعيت شهري استان هاي کشور (رجوع شود به تصویر صفحه) هم چنين بررسيحساب هايمنطقه ايدرسال ١٣٩٤،بيانگرآن است که استان هـايي که کلان شهرهاياصليکشوردرآن هاواقـع شـده انـدسـهم زيـاديازتوليـدناخـالص داخليوتوليدارزش افزوده کشوررادارند.