Abstract:
تمثیل از انواع ادبی است که کاربردی دیرینه دارد و بلاغت نویسان از گذشتههای دور تاکنون دربارۀ آن نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه کردهاند. یکی از این بلاغت نویسان محمود بن محمّد بن احمد قندزی، ادیب ایرانی قرن نهم هجری و نویسندۀ اثری به نام بلاغت است. از این رو در پژوهش حاضر سعی بر این است که تمثیل از نگاه قندزی و دیگر بلاغت نویسان معاصر و کلاسیک بررسی و مقایسه شود. برای رسیدن به این منظور پس از معرفی قندزی و اثر ایشان، تمثیل از نگاه قندزی بررسی و با آرای بلاغتنویسان قبل و بعد از او مقایسه شد و وجوه افتراق و اشتراک آنها در جدولی مشخّص گردید. حاصل پژوهش حاضر که به شیوۀ اسنادی-تحلیلی انجام گرفته، بیانگر این است که آرای قندزی به بلاغت نویسان گذشته نزدیکتر است و اساس نظریات قندزی و نویسندگان پس از او بر پایۀ عقاید گذشتگان است.
An allegory is a kind of literary genre with a long-standing application; and the eloquence writers since the far pasts have presented a variety of different opinions about it. One of these eloquence writersis Mahmood-ibn-e- Mohammad-ibn-e Ahmad Ghondozi – an Iranian scholarin in the 9<sup>th</sup> Hijri century and he is also the writer of a work called “eloquence”. Therefore, the present research tries to study and compare the allegory from the viewpoints of Ghondozi and other contemporary and classic eloquence writers of before and after he himself. To achieve this, after introducing the Ghondozi and his work, allegory was studied from the viewpoints of Ghondozi and was compared with the opinions of eloquence writers of before and after him; and their differentiation and common moods were determined in the table. The result of the present study that has been carried out using the documentary-analytical method indicates that Ghondozi’s views are closer to those of the past eloquence writers; and the basis of Ghondoizi’s ideas and his subsequent writers is based on the basis of the believes of past ones.
Machine summary:
نگاهي تحليلي - تطبيقي به تمثيل از ديدگاه قندزي و بلاغت نويسان قبل و بعد وي * هاله اژدرنژاد١ دانشجوي دکتري گروه زبان و ادبيات فارسي ، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامي ، دهاقان ، ايران احمدرضا يلمه ها٢ استاد زبان و ادبيات فارسي گروه زبان و ادبيات فارسي ، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامي ، دهاقان ، ايران مهرداد چترايي ٣ استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامي ، نجف آباد، ايران چکيده تمثيل از انواع ادبي است که کاربردي ديرينه دارد و بلاغت نويسان از گذشته هاي دور تاکنون دربارة آن نظرات گوناگون و متفاوتي ارائه کرده اند.
اين پژوهش به هدف بررسي و مقايسۀ تمثيل از ديدگاه قندزي و بلاغت نويسان قبل و بعد وي انجام و تلاش شده است به پرسش اصلي زير پاسخ داده شود.
براي رسيدن به اين منظور ابن اثير، جرجاني ، سکاکي ، تفتازاني ، شمس قيس رازي ، از ميان بلاغت نويسان قبل از قندزي و احمد هاشمي ، رجايي ، شفيعي کدکني ، شميسا، وحيديان کاميار، همايي ، پورنامداريان ، کزازي ، تجليل ، علوي مقدم و اشرف زاده از بين معاصرين انتخاب شدند.
٢-مروري بر پيشينۀ تحقيق تاکنون پژوهش هاي متعددي در زمينۀ تمثيل صورت گرفته ، اما تاکنون دربارة قندزي تلاشي صورت نگرفته ، تنها مقاله اي توسط نگارندگان اين سطور هاله اژدرنژاد و احمدرضا يلمه ها، با عنوان «نگاهي تحليلي - تطبيقي به اساس الفضل قندزي » در سال ١٣٩٥ در دو فصل نامه بلاغت کاربردي و نقد بلاغيِ دانشگاه پيام نور چاپ شده که در آن صورخيال در نسخۀ بلاغت قندزي با آراء بلاغت نويسان گذشته و معاصر بررسي شده است .