Abstract:
ماهی سیاه کوچولو، از کتابهایی است که در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان جایگاه ویژهای دارد، معنای استعاری و انقلابی این کتاب از همان ابتدا مورد توجه ناقدان بودهاست. اما رضا رهگذر این کتاب را فاقد معنای استعاری میداند؛ او با توجه به سیاه بودن ماهی این رنگ را فاقد معنای انقلابی میداند. در این مقاله با استفاده از برخی رهیافتهای هرمنوتیک، معنای رنگ سیاه را دنبال نمودهایم. بدین منظور، معنای رنگ سیاه را در تصویری از یک منظومه داستانی و سه مقاله دیگر کاوش نمودهایم. به علاوه نشان دادهایم که انقلابات آزادی بخش ضد استعماری مخصوصا در آفریقا که همان زمان در حال رخ دادن بود مورد توجه آزادیخواهان کشور ما بودهاست. با استفاده از این موارد توانستهایم نشان دهیم، پیش از انقلاب اسلامی سال پنجاه و هفت رنگ سیاه، معنای انقلاب و ایستادگی در برابر استعمار و استبداد را برای عدهای تداعی میکردهاست. پس کاربرد رنگ سیاه در این داستان معنای استعاری خود را دارد.
Machine summary:
بيگمان دانش فني بهرنگي از اصول داستان نويسي، آن هم داستان هاي سمبوليک ، را نميتوان با دانش امروزي سنجيد و ميتوان در آن نوشته ها ايرادهايي يافت ؛ اما در فهم معناي نوشته سرشار به رنگ سياه ماهي کوچولو اشاره ميکند و آن را نشانه اي معناشناسي ميداند دال بر اين که سياه فاقد معناي انقلابي است و اگر بهرنگي معنايي انقلابي و نمادين در سر داشت ، ميبايست از رنگ سرخ استفاده ميکرد (رک.
نشانه هاي آگاهانه آن دسته از نشانه هايي هستند که خواننده ي آگاه ، از سبک و سياق نوشته يا با تکيه بر آگاهيهاي قبلي خويش متوجه است که نويسنده آن نشانه ها را از جايي ديگر وارد متن نموده و هيچ نوع اشاره اي به مأخذ خود ندارد، اين همان چيزي است که در نقد ادبي قديم در باب تأثير و تأثر و سرقات ادبي بدان اشاره شده است (رک.
گستردگي چشم انداز آنچه براي درک معنا بايد خوانده شود، ممکن است باعث خودداري خواننده از هرگونه اظهارنظر درباره ي معنا شود؛ بدين ترتيب تصور متن خودبسنده بيهوده نيست ؛ زيرا به نظر ميرسد تنها بدين صورت است که ميتوان به معنايي هرچند محدود دست يافت ؛ بااين حال اگر اين تصور از سوي ديگر خوانندگان شايسته نباشد و به دنبال معناهاي نهفته ديگر باشند، چه چيزي را بايد بخوانند و مورد توجه قرار دهند؟ «بايد چيزي در متن باشد- يا حجتي بيرون متن که نشان دهد معناي فوري متن نابسنده است » (احمدي، ١٣٩١: ٥٠٠) آشکار است که گزينش هر حجت يا چيزي در بيرون و داخل متن ، به نوبه ي خود تحث تأثير عوامل و آگاهيهاي پيش از مطالعه است .