Abstract:
به تناسب تغییر در رویکرد جامعه بین‌المللی به مسائل و موضوعات زیست‌محیطی، حقوق بین‌الملل محیط‌زیست به‌عنوان نظام حقوقی نسبتا سازمند، تحولات بی‌شماری به خود دیده است. پیش‌بینی سازکاری به نام «آیین عدم پایبندی»[1] در موافقت‌نامه‌های زیست‌محیطی چندجانبه از اوایل دهه نود میلادی، ازجمله مهم‌ترین این تحولات محسوب می‌شود. این آیین که متفاوت از سازکارهای سنتی حل‌و‌فصل اختلافات است، دربرگیرنده ترتیباتی است که از طریق آن‌ها تلاش می‌شود با اتخاذ طیف گسترده‌ای از تدابیر، از اقدامات نرم (مانند مساعدت مالی و فنی) گرفته تا اقدامات سخت (مانند تحریم)، پایبندی بیشتر به تعهدات تضمین شود. این مقاله ضمن بررسی جایگاه آیین عدم پایبندی در موافقت‌نامه‌های زیست‌محیطی چندجانبه، به‌طور موردی به تبیین جوانب ساختاری و نهادی و برخی از مهم‌ترین نتایج عملی آیین عدم پایبندی «پروتکل مونترال راجع به مواد کاهنده لایه اوزن» می‌پردازد. در پایان استدلال می‌شود که این آیین دارای مبنا، پشتوانه و جایگاه حقوقی باثباتی در موافقت‌نامه‌های مذکور به‌ویژه پروتکل مونترال است و بررسی روند اجرای این پروتکل، حکایت از افزایش پایبندی اعضا در نتیجة به‌کارگیری این آیین دارد.
Machine summary:
مهم ترين تعهدات دولت ها به موجب اين پروتکل که هدفش رفع و حذف تدريجي «مواد تحليل برنده لايه اوزن » است ، عبارت اند از: اتخاذ تدبير کنترلي؛ به اين صورت که اعضا بايد مراقبت کنند که سطح پيش بينيشدة مصرفشان از اجسام کنترل شده در گروه هاي ١ و ٢ (پيوست الف پروتکل ) در يک دوره زماني مشخص بعد از لازم الاجراشدن سند، از سطح پيش بينيشدة مصرفشان در سال ١٩٨٦ تجاوز نکند، مگر آنکه اين سطح ، کمتر از ده درصد سال مذکور افزايش يافته باشد؛ اعضا بايد سطوح پيش بينيشدة خود براي مواردي چون مصرف ، صادرات و واردات را محاسبه کنند؛ کاهش و در نهايت ، توقف توليد و مصرف يک دسته از مواد کاهنده لايه اوزن طبق جداول زماني تعريف شده ؛ اعمال ممنوعيت نسبت به واردات اجسام کنترل شده از کشورهاي غيرعضو طي يک سال از تاريخ اجراي پروتکل ؛ ممنوع يا محدودکردن واردات توليدات ساخته شده با اجسام کنترل شده از کشورهاي غيرعضو ظرف ٥ سال از تاريخ اجراي سند؛ گزارش اطلاعات آماري درباره توليد، واردات و صادرات هريک از اجسام کنترل شده براي سال ١٩٨٦ ظرف ٣ ماه پس از عضويت ؛ همکاري در پيشبرد پژوهش ، توسعه و مبادله اطلاعات در خصوص مواردي چون بهترين فناوريها براي اصلاح شيوه هاي مهارکردن ، بهبودبخشيدن ، تغييرشکل دادن يا ازميان بردن اجسام کنترل شده و ايجاد جايگزين هاي ممکن براي اين اجسام ، توليدات و محصولات ساخته شده با آن ها؛ مساعدت فني به منظور تسهيل مشارکت در اجراي پرتکل به ويژه با توجه به نياز کشورهاي در حال رشد.
Report of the Tenth Meeting of the Parties to the Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, Decision X/10: Review of the non-compliance procedure, Nov. 24, 1998, para.
Report of the Third Meeting of the Parties to the Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, Decision III/2: Non- compliance procedure, June 21, 1991.
Report of the Tenth Meeting of the Parties to the Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, Decision X/10: Review of the Non-Compliance Procedure, 24 November, 1998.
Report of the Tenth Meeting of the Parties to the Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer, Annex II: Non-Compliance Procedure, UNEP/OzL.
(
, 
, 
)
