Abstract:
یکی از انواع مخاطرات طبیعی ریزش سنگ از دامنه کوه ها است که خسارت های فراوان مالی و جانی به بار می آورد. بخصوص اگر در مسیر راه های ارتباطی روی دهد. راه ارتباطی زنجان به تهم و طارم یکی از خطرناکترین جاده ها از نظر ریزش سنگ محسوب می شود. بنابراین هدف از انجام این تحقیق شناسایی پهنه های خطر در مسیر این جاده می باشد. برای انجام این تحقیق ضمن بازدید میدانی از محدوده مورد نظر و استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست سنجنده oli سال 2017، لایه ها و نقشه های موثر در ریزش سنگ، مانند لیتولوژی، شیب، سطوح ارتفاعی، جهات شیب، کاربری اراضی و پوشش گیاهی، گسل، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، سطوح همبارش، همدما، هم یخبندان استفاده گردید. نقاط ریزشی برداشت شده با GPS در محیط نرم افزار ARCGIS با نقشه و لایه های موثر قطع داده شد. سپس با استفاده از روش آماری ضریب نسبت فراوانی و روش تحلیل شبکه که از نظر خبرگان و داده های محیطی استفاده می کند، اقدام به پهنه بندی خطر ریزش از طریق تلفیق و جمع جبری نقشه ها در پنج طبقه خطرخیلی کم تا خیلی زیاد گردید. طبق نتایج بدست آمده در روش تحلیل شبکه 69 درصد مساحت به پهنه های خطر متوسط تا خیلی زیاد تعلق گرفت. در صورتی که برای روش ضریب نسبت فراوانی این عدد 60/45 درصد حاصل شد. جهت ارزیابی و دقت پهنه بندی روش های مذکور از دو شاخص مجموع کیفیت و شاخص دقت (احتمال تجربی) استفاده گردید. ارزیابی مدل ها نشان داد، در مدل تحلیل شبکه شاخص های مذکور به ترتیب 76/0 و 88/0 بدست آمد که نسبت مدل ضریب نسبت فراوانی از کیفیت و دقت بالاتری برخودار است.
Machine summary:
ارزيابي و مقايسه کارايي مدل هاي ضريب نسبت فراواني و تحليل شبکه در پهنه بندي ريزش سنگ (مطالعه موردي جاده زنجان -تهم -طارم ) صياد اصغري سراسکانرود،١ دانشيار ژئومورفولوژي، دانشگاه محقق اردبيلي، اردبيل ، ايران .
براي انجام اين تحقيق ضمن بازديد ميداني از محدوده مورد نظر و استفاده از تصاوير ماهواره اي لندست سنجنده oli سال ٢٠١٧، لايه ها و نقشه هاي مؤثر در ريزش سنگ ، مانند ليتولوژي، شيب ، سطوح ارتفاعي، جهات شيب ، کاربري اراضي و پوشش گياهي، گسل ، فاصله از جاده ، فاصله از آبراهه ، سطوح همبارش ، همدما، هم يخبندان استفاده گرديد.
موضوع زمين لغزش همانند ديگر بلاياي طبيعي از عوامل تهديد کننده انساني به شمار آمده و خسارات زيادي را به جنگل ها، خطوط انتقال نيرو، سازه هاي مهندسي و غيره وارد ميسازد لذا محققين در پي آن هستند که با شناخت متغيرها و عوامل اصلي در ايجاد چنين پديده اي امکان دستيابي به روش هاي جلوگيري از خطرات و خسارات ناشي از گسترش آنها را فراهم سازند ( رامشت ، سادات ١٣٩٠، ص ١٨٧) سنگ ريزش ها و رانش زمين در مقياس بزرگ به عنوان يک خطر اقتصادي مطرح هستند، درعين حال آنها مسئول تعداد مشابهي از حوادث و مرگ ومير مي باشند فراري و همکاران (٢٠١٦ ,.
در کنار ساير عوامل موثر در زمين لرزه نقش توپوگرافي، ليتولوژي، تکتونيک و ميزان بارندگي بسيار مهم هستند(عابديني، ١٣٩٥، ٥٣) در ايران ، جاده هاي کوهستاني ريزش قطعات سنگي باعث خسارات جاني و مالي فراوان مي شود بنابر اين لازم است اين جاده ها شناسايي و از لحاظ ميزان خطر با روش هاي مناسب پهنه بندي شود(جوکار و عليزاده ، ١٣٩٢، ١٥٢).