Abstract:
با توجه به نیاز به مسکن در دهه‌های اخیر به عنوان یکی از ابتداییترین و اساسیترین نیازهای انسان و از طرفی در راستای سیاست‌های کلان کشور و با توجه به اهمیت خانه در دین مبین اسلام؛ بدین روی، تاکید بر اصول طراحی معماری مسکن طبق نظام معرفتی اسلام یک امر مهم و ضروری برای دستیابی به کیفیت مطلوب سکونت به‌نظر میرسد. از این‌رو، هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به اصول طراحی معماری مسکن مطلوب در راستای مولفه‌های ارزشی لازمان و لامکان اسلامی می‌باشد. بنابراین این پژوهش با روش تحقیق ترکیبی و در دو گام اصلی صورت خواهد گرفت. در گام اول با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به کمک منابع درجه اول دینی (قرآن مجید)، به استخراج مفاهیم دینی و سپس تخصصی کردن مفاهیم، مطابق با مبانی نظری پژوهش خواهد پرداخت. در گام دوم به ارزشیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های ارائه‌شده در مدل تحلیلی از نظر خبرگان و ارزشیابی همان شاخص‌ها در نمونه‌های موردی با تکنیک سلسله مراتب فازی (AHP) خواهد پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که الگوهای معماری منتج شده از مفاهیم و آموزه‌های قرآنی را می‌توان در دو حیطه مولفه‌های معماری عملکردی و کالبدی در مسکن اسلامی طبقه‌بندی کرد. که از نظر خبرگان، زیرمولفه "مکان یابی" و "هندسه" با وزن‌های 217/0 و 275/0 به ترتیب در مولفه عملکردی و کالبدی دارای بیشترین ضریب اهمیت می‌باشند.
Considering the need for housing in recent decades as one of the most basic human needs, and in line with the country's major policies and the importance of home in the religion of Islam, Thus, the emphasis on the principles of housing architecture design, according to the Islamic epistemic system, seems to be an important and indispensable factor in achieving the desired quality of housing. Thus, the present study seeks to answer the question of how well the original Islamic and Qur'anic concepts have been able to be expressed in contemporary physical and functional dimensions in the context of contemporary housing patterns. While explaining the components of Islamic value in the field of housing architecture, in this regard, this research will be done through a combination of two main steps. In the first step, by descriptive-analytical research method and by gathering information in the form of library and documentary studies with the help of first-rate religious sources (Quran Majid), he will extract religious concepts and then specialize the concepts according to the theoretical foundations of research. In the second step, we will evaluate and prioritize the indicators presented in the analytical model from the experts' point of view and evaluate the same indicators in the case samples by fuzzy hierarchy (AHP) technique. The results show that architectural patterns derived from Qur'anic concepts and teachings can be classified into two domains of functional and physical architecture components in Islamic housing. According to the experts, the sub-components of "location" and "geometry" with the weights of 0.217 and 0.275 have the highest importance factor in the functional and physical components, respectively.
Machine summary:
ارزیابی مؤلفه های ارزشی معماری مسکن مطلوب بر اساس نظام معرفتی اسلام 1 (نمونه موردی: خانه های معاصر ارومیه ) 4 ابراهیم ثمین شریفی میاوقی ٢، معصومه یعقوبی سنقرچی ٣ *، مسعود حق لسان تاریخ دریافت مقاله : ١٣٩٨/٠٧/٢٩ چکیده تاریخ پذیرش نهایی مقاله : ١٣٩٨/١١/٣٠ با توجه به نیازِ به مسکن در دهه های اخیر به عنوان یکی از ابتداییترین و اساسیترین نیازهای انسان و از طرفی در راستای سیاست های کلان کشور و با توجه به اهمیت خانه در دین مبین اسلام ؛ بدین روی، تأکید بر اصول طراحی معماری مسکن طبق نظام معرفتی اسلام یک امر مهم و ضروری برای دست یابی به کیفیت مطلوب سکونت به نظر میرسد.
از این رو، شناخت مفاهیم پایه ای منتج شده از منظر نظام معرفتی اسلام ، در راستای آموزه های قرآن ، به منظور شناخت پارامترهای طراحی موثر در ساخت مسکن مطلوب اسلامی، لازم و ضروری به نظر می رسد.
نمودار ١: تجلی آموزه های قرآن در قالب پارامترهای معماری در طراحی مسکن مطلوب اسلامی Diagram 1 Expression of Quranic teachings in the form of architectural parameters in designing desirable Islamic housing ٥.
تحلیل یافته ها به منظور اولویت بندی معیارها و زیرمعیارهای پیشنهادی طراحی مسکن مطلوب بر اساس نظام معرفتی اسلام و ارزیابی پنج نمونه از خانه های معاصر شهر ارومیه -که بر اساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند- در راستای تبیین میزان انطباق الگوهای معماری مستخرج با وضعیت طراحی مساکن معاصر، مدل پیشنهادی فازی برای اهداف ذکرشده به صورت زیر است .
(
, 
, 
)
