Abstract:
با گسترش مفهوم توسعه پایدار در سطح بین المللی، دانشمندان مدلهای کمی و کیفی متعددی برای اندازه گیری توسعه پایدار جوامع و شهرها ارائه نمودهاند. یکی از این شاخصها که توجه بیشتری را در سطوح آکادمیک، سیاسی و آموزشی به خود جلب کرده، ارزیابی جاپای بوم شناختی (EFA) است. رشد روز افزون جمعیت شهر ارومیه و در پی آن ازدیاد تعداد وسایل نقلیه درون شهری، مشکل حمل و نقل و ترافیک را به یکی از اصلیترین مشکلات این شهر تبدیل کرده است. هر چند در سالهای اخیر در قالب طرحهای توسعه شهری و نیز طرح جامع ترافیک تدابیری بهمنظور کاهش اثرات این مشکل صورت گرفته، اما تاکنون نتوانسته است موفقیت چندانی در این امر ایجاد کند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با روشی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای و اسنادی، و نیز با استفاده از مدل جاپای بوم شناختی میزان پایداری هر کدام از شیوههای حمل و نقل شهری در شهر ارومیه مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان میدهد که بیشترین میزان جاپای بوم شناختی در شهر ارومیه مربوط به مینیبوس (0.00055هکتار) و کمترین مقدار نیز مربوط به موتورسیکلت (0.000016 هکتار) میباشد. مقایسه میزان جاپای وسایل حمل و نقل شهری با مقادیر استاندارد نیز حاکی از آن است که به جز اتوبوس، سایر شیوههای حمل و نقلی شهر ارومیه از میزان جاپای بیشتری نسبت به استانداردهای جهانی برخوردارند.
Ecological footprint is an indicator that estimates the pressure of population and industrial processes on ecosystem by evaluating and determining energy and used materials in a city. This indicator has illustrated that both of the energy consumption and exploitation of resources that could be directly linked to any land uses in the city, region or country which can be evaluated. The centralization of services and facilities in Urmia made this city as capital of west Azerbaijan province and as one of the most important cities of the northwest of Iran that can provides services for this part of the country. This centrality can also increase population growth and it turns transportation and traffic issues to one of the main problems of this city. However in recent years in terms of the urban development plan and traffic general plans and with a special emphasis on public transportation, some policies has been taken that aim to alleviate this problem. Therefore, the main purpose of this study is to determine the sustainability amount of various modes of public transportation by means of the ecological footprint model In order to assess the level of sustainability in Urmia city.
Machine summary:
بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با روشی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای و اسنادی، و نيز با استفاده از مدل جاپای بوم شناختی میزان پایداری هر کدام از شیوههای حمل و نقل شهری در شهر ارومیه مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد.
در این پژوهش ابتدا میزان جاپای مربوط به هر کدام از شیوههای حمل و نقلی در شهر تهران محاسبه شده و با توجه به پیشبینیهای مربوط به طرح جامع ترافیک شهر تهران در زمینه افزایش جمعیت و تعداد خودرو و وسایل نقلیه در این شهر، تناسب بهینه در زمینه به کارگیری شیوههای حمل و نقل شهری به منظور کاهش جاپای بوم شناختی در سال 1405 مشخص شده است (فریای و صمدپور، 1388: 10).
با توجه به مطالعات صورت گرفته در این زمینه ابتدا میزان مصرف بنزین و گازوئیل روزانه برای هر کدام از شیوههای حمل و نقلی با استفاده از مطالعات مربوط به طرح جامع حمل و نقل استخراج شده و سپس با استفاده از روشها و متدهای مربوط به جاپای بوم شناختی که توسط گوتلیب و کیسنگر (2012) و نیز گوزمن و همکاران (2013) ارائه شده است، میزان مصرف سوخت شیوههای مختلف حمل و نقل به هکتار زمین مورد نیاز برای جبران آلودگیهای ناشی از آنها تبدیل شده است.
محاسبه جاپای بوم شناختی برای هر شیوه حمل و نقلی میزان مصرف سوخت برای هر کدام از وسایل حمل و نقل شهر ارومیه در جدول 3 ارائه شده است.
Sustainable Transport Planning: Estimating the Ecological Footprint of Vehicle Travel in Future Years, journal of urban planning and development, Vol. 131, No. 3.