Abstract:
بروز خشکسالی به عنوان یک ناهنجاری جوی، پدیدهای طبیعی است، که ریشه در تغییرپذیری آب و هوا و مهمتر از همه، گردش عمومی جو دارد. با توجه به این مهم میتوان گفت که سیستم های کنترل کنندهی گردش عمومی جو، سیکلونها، آنتی سیکلونها و جبهه های هوا می باشند، که آب و هوای عرض های میانهی کره ی زمین را کنترل می کنند. بنابراین علل بروز خشکسالی ها را باید در تغییرات و ناهنجاری الگوهای جوی جستجو کرد. یکی از این ناهنجاری ها، واچرخندهای جوی یا همان آنتی سیکلون ها می باشد. بررسی و شناسایی ماهیت ساختاری این پدیده به عنوان یکی از ناهنجاری های جوی در شناخت دوره های خشک میتواند بسیار موثر باشد. به منظور تبیین سازوکار واچرخندها در زمان رخداد خشکسالی های فراگیر در استان سمنان، ساختار منطقه ای جو مورد بررسی قرار گرفت، که در راستا، از آمار بارندگی 7 ایستگاه سینوپتیک و 27 ایستگاه بارانسنجی سازمان هواشناسی استفاده شد. برای شناسایی دوره های خشک، شاخص بارش استاندارد (SPI) بکارگرفته شد. در ادامه برای تبیین ساختار واچرخندها، از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، امگا، مولفههای مداری و نصف النهاری باد متعلق به مرکز ملی پیش بینی های محیطی/علوم جو (NCEP/NCAR) استفاده گردید. از نتایج بدست آمده مشخص شد، که واچرخندها در غالب چهار الگو در رخداد خشکسالیهای منطقه اثرگذارند. استقرار یک فراز قوی بر روی منطقه همراه با تاوایی منفی، نزول دینامیکی شدید هوا، همراه با کاهش شدید رطوبتی و قرارگیری استان در زیر چرخندگی منفی از دلایل عمده این پدیده فرین به حساب می آید. کاهش رطوبت مورد نیاز و از طرفی تقلیل یافتن مقادیر جریانات صعودی و وارد شدن زبانه هایی از پرفشار سیبری به ایران مرکزی سبب شده تا اغتشاشات جوی به حداقل خود برسد.
Drought as an anomaly atmospheric is a natural phenomenon that rooted in the natural climate variability and most importantly, the general circulation of the atmosphere. It can be said with regard to the general circulation of the atmosphere control systems are cyclones, anti-cyclones and air fronts that control middle latitudes of the Earth’s climate. Therefore, it should be sought the causes of droughts and abnormal changes in weather patterns. One of these disorders is anti- cyclones. Review and identify the structural nature of the phenomenon as one of the atmospheric anomalies can be very effective in identifying dry periods. In order to explain the mechanism of anticyclones in the event of widespread drought in Semnan province, the regional structure of atmosphere was investigated. In this regard, rainfall statistics of 7 synoptic stations and 27 meteorological stations of country meteorological organization were used. To identify the dry periods, it was used the Standardized Precipitation Index (SPI). Then to explain the structure of anticyclones, it was used the data of geo-potential heights, sea level pressure, Omega, zonal and meridional wind components belonging to the National Center for Environmental Prediction / atmospheric sciences (NCEP / NCAR). The results showed that anticyclones in the form of four patterns affect area drought event. The establishment of a strong ridge over the area with negative vortices, weather extreme dynamic descent, along with a sharp drop in humidity and exposure the province under negative volubility are the main reasons for this phenomenon. Reducing the moisture needed and ascending flow values current and entering the tab of the Siberian high pressure to central of Iran has made the atmospheric turbulence to be minimize.
Machine summary:
حاجی محمدی و همکاران (1393: 1)، در مطالعهای با عنوان بررسی همدیدی سامانههای واچرخندی و ارتباط آن با خشکسالیهای استان فارس، به این نتیجه رسیدند، که در تراز 500 هکتوپاسکال، سامانههای واچرخندی بیشتر فضای ایران را در برگرفتهاند، که سبب نزولی شدن هوا، همگرایی فوقانی و واگرایی در سطح زمین گشته که استقرار چنین سامانهای مانع از ورود رطوبت به منطقه شده است.
نقشه وضعیت ارتفاع ژئوپتانسیل و تاوایی تراز 500 هکتوپاسکال در الگوی دوم (رجوع شود به تصوير صفحه) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از طرفی، نه تنها جریان هوا نزولی گشته، بلکه سبب شده است، تا از انتقال رطوبت به جو از دو منبع رطوبتی در جنوبغرب آسیا جلوگیری گردد.
(رجوع شود به تصوير صفحه) شکل 6: نقشه وضعیت فشار تراز دریا و بردار باد در چهار الگو در الگوی اول، تشکیل یک هسته پرفشار بر روی خزر با فشار مرکزی 1023 هکتوپاسکال سبب شده است، تا جریانهای وارده به منطقه جهتی شمالی داشته باشند.
نتایج نشان داد، که از طولهای 0 تا 45 درجه شرقی مقادیر تاوایی نسبی مثبت بوده، ولی از این طول تا 60 درجه شرقی، مقادیر، منفی گشته و جریان ساعتگرد بر روی منطقه حاکم شده است (شکل 15).
6 درجه شمالی و طولهای 0 تا 90 درجه شرقی نتیجهگیری در این پژوهش، بهمنظور تبیین ساز و کار واچرخندها در زمان رخداد خشکسالیهای فراگیر در استان سمنان، از آمار بارش 7 ایستگاه سینوپتیک و 27 ایستگاه بارانسنجی و برای شناسایی دورههای خشک از شاخص بارش استاندارد (SPI)، دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، امگا، مولفههای مداری و نصفالنهاری باد متعلق به مرکز ملی پیشبینیهای محیطی/ علوم جو (NCEP/NCAR) استفاده گردید.