Abstract:
جنگهای ایران و روسیه و آگاهی ایرانیان از مسیله ترقی موجب شد تا نخبگان ایرانی با نگارش رساله و پس از آنها روزنامهها هرکدام در صدد ارایه راهکاری برای برون از عقبماندگی ایران برآیند. در این میان روزنامه اختر بهعنوان نخستین روزنامه فارسیزبان خارج از کشور مسیله ژاپن را مثابه یک کشور پیشرفته آسیایی که میتواند مدل مناسبی برای ایرانیان نیز باشد مطرح و در نوشتار خود بیشازپیش به معرفی این کشور و علل پیشرفت آن پرداخت. توجه به مقولههای چون "توسعه دانش"، "نقش امپراتور"، "زنان" و "ارتباط با غرب" ازجمله مفاهیمی است که این روزنامه در علل ترقی این کشور بر آنها تاکید دارد؛ بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است چه مولفههای اساسی بر اساس نظریات نویسندگان روزنامه اختر موجب پیشرفت ژاپن گردید؟ و شناخت این نویسندگان از این کشور بر چه بنیانهایی استوار بود؟ فرضیه معطوف به این سوال چنین تدوین شده است که نویسندگان روزنامه بر تاکید بر علل عینی توسعه و نادیده گرفتن سابقه تاریخی این کشور در حوزههای آموزشی و اجتماعی صرفا دوره پایانی پیشرفت این کشور را مورد مداقه قرار دادند. برای پاسخ به سوال مطالب روزنامه مورد تحلیل قرار گرفته تا تصویری مستند از دریافت نویسندگان روزنامه اختر و مبانی اندیشگی آنان درباره ریشههای توسعه ژاپن ارایه شود.
Machine summary:
ترقی ژاپن ، روزنامه اختر، توسعه معارف ، مشارکت زنان ، عصر ناصری Investigating the elements of Japan’s Progress as a Model of Progress as analyzed through the lens of Akhtar Newspaper Michael Vahidirad2 Abstract The Iran-Russia wars and Iranian awareness of the issue of progress made Iranian elites to write booklet as a solution and after them newspapers tried to provide a solution to release Iran from backwardness.
البته در پاسخ به این چرایی ، اندیشمندان و روشنفکران دوره قاجار نیز هر یک نسخه ای نوشتند و بر اجرای آرای خود برای رهایی از عقب ماندگی تأکید کردند؛ از جمله ملکم خان که بر نفی گذشته پافشاری می کرد«هر چیز که متعلق به گذشته باشد از اعتبار ساقط است »١، طالبوف که به نقص دو مقوله «نظام استبدادی و نظام تعلیم و تربیت »٢ می پرداخت ، سپهسالار و تمرکز او بر یک کلمه ، یعنی قانون خواهی ، و تقی زاده که بر غربی شدن صرف تأکید می کرد«ایرانی باید ظاهرا و باطنا و جسما و روحا فرنگی مآب شود و بس »٣ و...
»٢ بررسی های صورت گرفته درباره تنها نسخه موجود ترکستان نیز نشان می دهد که این روزنامه صرفا به زبان فارسی در عثمانی منتشر می شده و اخبار و اطلاعاتی از ایران را انعکاس نمی داده است .
»٥ بنابراین ، با توجه به انتشار مقالات بی شمار در این روزنامه برای آگاه کردن مردم از نحوه ترقی و تجدد کشورهای غرب و شرق و نیاز به توسعه در ایران ، بایستی چنین دریافت که اگرچه اختر در ابتدا زیر نظر افراد وابسته به دستگاه قاجاری تأسیس شد، نگاهی گذرا بر مقالات ، نویسندگان و رویکرد روزنامه حاکی ١.