بررسی تطبیقی تفسیر ظاهر و باطن قرآن از منظر امام خمینی؟ره؟ و آیت‌الله فاضل لنکرانی؟ره؟ Journal Article

ضررورت و اهمیت پرداختن به مباحث علوم قرآنی، مقدمه‌ای برای رسیدن به محتوای قرآن و پرده‌برداشتن از مقاصد اصلی آیات است. یکی از مباحث مهم و مؤثر علوم قرآنی در فهم و تفسیر قرآن، چیستی ظاهر و باطن قرآن است که از جمله موضوعات پیچیده در میان مفسّران و اندیشمندان قرآن‌پژوه در علوم قرآنی به شمار می‌رود. حضرت امام خمینی؟ره؟ در جایگاه یکی از صاحب‌نظران در این مبحث، اصطلاح ظاهر و باطن را ریشه گرفته از روایات دانسته که بسیار مورد توجه و تأکید ائمه اطهار؟عهم؟ بوده است. از دیدگاه ایشان، حقیقت قرآن به‌مراتب، دچار تنزلاتی شده تا به صورت ظاهر و در ظرف الفاظ قرآن درآمده است. این مراتب تنزلات، همان باطن قرآن است. با وجود این‌که رویکرد غالب حضرت امام در تفسیر باطن آیات قرآن، رویکردی عرفانی است، ایشان نسبت به ظاهر قرآن نیز اهتمام ویژه‌ای داشتند. آیت‌الله فاضل لنکرانی؟ره؟ نیز مسئله ظاهر و باطن قرآن را می‌پذیرد، اما اصل اول در تفسیر ایشان، تعهد نسبت به خصوصیات ظاهری قرآن است. از دیدگاه ایشان، عقل به منزله یک مختصص متصل، ظهور را از معنای حقیقی در معنای مجازی قرار می‌دهد. در این پژوهش می‌خواهیم مبانی این دو اندیشمند وارسته را در تفسیر ظاهر و باطن قرآن کریم بکاویم.