Abstract:
امروزه وضعیت اقتصادی و اجتماعی شهرهای جدید و نیز بارگذاری جمعیّتی آنها از مهمترین موضوعاتی است که توجه سیاستگذاران و محققان حوزۀ اجتماعی را به خود جلب نموده است. هدف از پژوهش حاضر مطالعۀ وضعیت اجتماعی و جمعیّتی شهرهای جدید در ایران است. نظریههای شهر خطی و توسعه مرحلهای یک ناحیه شهری چارچوب نظری تحقیق حاضر است. تحقیق حاضر از نوع کمّی و بر پایۀ تحلیل ثانویه دادههای سرشماریهای عمومی نفوس و مسکن سالهای 1385، 1390 و 1395 است. برای این منظور از بین تمامی شهرهای جدید، تعداد 12 مورد از آنها، که هم موفق به جذب جمعیّت شده و هم در سال 1395، از نقاط شهری کشور بهشمار آمدهاند، مورد بررسی قرار گرفته است. یافتهها حاکی از آن است که تمامی شهرهای جدید در دورۀ مورد بررسی در شاخصهای اقتصادی و جمعیّتی_اجتماعی روند نسبی بهبود را طی کردهاند و نمرۀ تمامی شهرها در این زمینه، روند صعوی داشته است. شهرهای جدید صدرا، بهارستان و اندیشه بالاترین نمره در شاخص نهایی جمعیّتی و اجتماعی را کسب کردهاند. شهرهای مذکور از نظر معرفهای کالبدی و فضایی، یعنی فاصله از مادرشهر و تراکم شهری در وضعیت خیلی مناسبی قرار دارند. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که نشانگرهای فوق مهمترین عوامل تأثیرگذار بر عملکرد شهرهای جدید در ایران هستند.
Today, the socioeconomic status of new towns and attracting the population by them are one of the most important issues that have attracted the attention of social researchers and policymakers. The purpose of the present study is to study the socioeconomic and demographic status of new towns in Iran. The present study is a quantitative one and based on secondary data analysis of census of 2006, 2011 and 2016. The theory of linear city and the phased development model of an urban area are the main theoretical frameworks in the present study. A total of 12 new towns, among all of them, which have attracted population and were a city in census of 2016 were investigated. The results showed, all of the new towns have experienced a relative improvement in socioeconomic and demographic indicators during the study period, and their scores in the indicators had been upward. Sadra, Baharestan, and Andishe have attained the highest scores in the final socio-demographic index. The mentioned new towns have a proper situation in the distance from the metropolis and urban density. Hence, it can be concluded that the above factors are the most important determinants of the new towns' demographic function in Iran.
Machine summary:
شهر جدید اندیشه در استان تهران ، تنها شهر جدیدی است که به دلیل رعایت شدن برخی مسائل در حوزة شاخص های کالبدی مسکن در مقایسه با سایر شهرهای جدید از وضعیت مناسب تری در ارتباط با تحقق اهداف خود قرار دارد و نیز براساس برخی مطالعات انجام شده در این حوزه (جوهری و مرادیمسیحی، ١٣٩٠)، بیشترین تأثیر مثبت را در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقه ای به شکلی برنامه ریزی شده داشته است .
جدول شمارٔە ٢: نمره و رتبۀ هر شهر جدید از نشانگر نرخ بیکاری مردان ، ١٣٩٥-١٣٨٥ (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : محاسبات نویسندگان براساس نتایج سرشماریهای ١٣٨٥، ١٣٩٠ و ١٣٩٥ اطلاعات جدول شمارة ٣ از آن حکایت دارد که در سال ١٣٨٥، شهر بهارستان و سهند به ترتیب بهترین و بدترین وضعیت را از نظر سهم جمعیت جوان از کل جمعیت به خود اختصاص داده اند.
جدول شمارٔە ٣: نمره و رتبۀ هر شهر جدید از نشانگر سهم جمعّیتی جوان ، ٩٥-١٣٨٥ (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : محاسبات نویسندگان براساس نتایج سرشماریهای ١٣٨٥، ١٣٩٠ و ١٣٩٥ معرف های کالبدی_فضایی نشانگر دیگری که در مطالعۀ حاضر اقدام به محاسبۀ آن شده ، نشانگر تراکم جمعیت در هریک از شهرهای جدید است .
جدول شمارٔە ٧: نمره و رتبۀ هر شهر جدید از نشانگر سهم جمعّیتی کودکان ٩٥-١٣٨٥ (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : محاسبات نویسندگان براساس نتایج سرشماریهای ١٣٨٥، ١٣٩٠ و ١٣٩٥ میزان رشد ضرب در لگاریتم جمعیت پایه که در تحقیق حاضر نشان دهندة عملکرد جمعیتی است برای شهرهای جدید محاسبه و در جدول شمارة ٨ گزارش شده است .