Abstract:
در دوره صفویّه از آن روی که شاهان عصر صفوی شاعران را به سرایش اشعاری در مدح اهل بیت (علیهم السّلام) ترغیب نموده و نسبت به سرایش مضامین عاشقانه واکنش‌های منفی نشان می‌دادند، بازار شعر و شاعری از رونق افتاد و در نتیجه تعداد بسیاری از شاعران از ایران به سرزمین هندوستان مهاجرت کردند و همین امر زمینه‌ساز ایجاد طرز تازه‌ای در زمینه‌ی سبک‌شناسی شد که امروزه از آن به عنوان سبک هندی یاد می‌کنند. عرفی شیرازی از جمله‌ی نخستین شاعرانی است که که در ساخت و پرداخت و نیز گسترش این طرز تاره نقش مهمّی ایفا نموده است. در این پژوهش که به شیوه‌ی تحلیل محتوا و با استناد به منابع کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته است، بر آن بوده‌ایم تا با بررسی صد غزل ابتدایی از دیوان عرفی شیرازی، به واکاوی عشق در نظام اندیشگانی شاعر بپردازیم. نتایج پژوهش گویای آن است که در غزلیات وی، عشق در قالب اندیشه‌های خودآزارنه، بیان سختی‌ها و فراز و نشیب‌های راه عشق، گرمای عشق و عشق گدازنده، ارزشمندی جایگاه بلند عشق، سلوک عرفانی مرتبط با عشق، فراق و وصال، درد و غم عشق، شاهدبازی با معشوق مذکّر، توصیف ویژگی‌های رفتاری معشوق، پرداختن به اجزاء ظاهری چون توصیف چشم و نگاه، زلف و گیسو، رخ و رخسار، لب و دهان، مژگان و قد و قامت بازتاب یافته است.
In the Safavid era the Safavid kings encouraged poets to compose poems in the eulogy of the Prophet (PBUH) and had a negative reaction to the themes of love, thus poetry lost its boom and many poets emigrated from Iran to India and this gave rise to a new style nowadays referred to as Indian style. Orfi Shirazi is one of the first poets to play an important role in the construction and development of this style. This is a content analysis paper based on library resources. We have attempted to analyze the first one hundred lyrics of Shirazi Orfi from his book of poem to examine love in his thinking system. The results show that his lyrics are manifestations of love in the form of self-harming thoughts, expressing the hardships and pitfalls of love, the warmth of love and the burning of love, the high value of love, the mystical conduct associated with love, parting, the pain and sadness of love, the gay relationship, describing the behavioral characteristics of the lover, addressing expressions such as eye and gaze description, facial expression, lips and mouth, eyelashes, and stature.
Machine summary:
واکاوی عشق در غزلیات عرفی شیرازی با رویکرد به نظام اندیشگانی محسن برهمند محمد رضا اکرمی سمیرا رستمی چکیده در دوره صفویّه از آن روی که شاهان عصر صفوی شاعران را به سرایش اشعاری در مدح اهل بیت (علیهم السّلام) ترغیب نموده و نسبت به سرایش مضامین عاشقانه واکنش‌های منفی نشان می‌دادند، بازار شعر و شاعری از رونق افتاد و در نتیجه تعداد بسیاری از شاعران از ایران به سرزمین هندوستان مهاجرت کردند و همین امر زمینه‌ساز ایجاد طرز تازه‌ای در زمینه‌ی سبک‌شناسی شد که امروزه از آن به عنوان سبک هندی یاد می‌کنند.
نتایج پژوهش گویای آن است که در غزلیات وی، عشق در قالب اندیشه‌های خودآزارنه، بیان سختی‌ها و فراز و نشیب‌های راه عشق، گرمای عشق و عشق گدازنده، ارزشمندی جایگاه بلند عشق، سلوک عرفانی مرتبط با عشق، فراق و وصال، درد و غم عشق، شاهدبازی با معشوق مذکّر، توصیف ویژگی‌های رفتاری معشوق، پرداختن به اجزاء ظاهری چون توصیف چشم و نگاه، زلف و گیسو، رخ و رخسار، لب و دهان، مژگان و قد و قامت بازتاب یافته است.
اینکه میرتقی درمورد غزلیات عرفی به کمال سوختگی و عشق اشاره می‌کند قابلِ توجه است چرا که اشعارِ آن دوره، همه از نوع اشعار وقوعی و واسوختی است و عاطفه‌ی عاشقانه در آنها با شدت بیشتری دیده می‌شود و اینکه این ویژگی را برای غزلیات عرفی برمی شمارد، نشانه هایی از تغییر آرام آرام ذائقه از مکتب وقوع به سبك هندی است؛ از این رو توجه به مفهوم عشق در شعر شاعران این دوره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که این مفهوم به نوعی می‌تواند گویای ابراز مخالفت شاعران عصر صفوی با شاهان این دوره باشد.
(
, 
, 
)
