Abstract:
تدوین فرهنگ تاریخی عروض شعر فارسی به نحوی که بتوان زمان آغاز به کار رفتن یک وزن و سپس میزان کاربرد آن در ادوار بعدی و تعیین بسامد و ترسیم فراز و نشیب موجود در تداول هر یک از اوزان عروضی را به دقت تمام تعیین کرد، امروزه خصوصا با توجه به وجود چاپ های منقح از دواوین و منظومه های شعر فارسی، امری بسیار ضروری و مفید به نظر می رسد؛ خاصه از آن جهت که جای چنین فرهنگی البته با ویژگی های مذکور فوق در حوزه پژوهش ها و منابع موجود خالی است. بدیهی است اولین قدم در راه تدوین چنین فرهنگی، بررسی یک یک دیوان های شعر فارسی موجود و استخراج نتایج آن به عنوان مواد و عناصر اولیه و اساسی مورد نیاز است. این مقاله، پاسخی است به این نیاز ضروری که در آن دیوان اشعار صباحی بیدگلی را از جهت ردیف، قافیه و اوزان عروضی بررسی کرده ایم. روشی که برای این کار مد نظر است، روش توصیفی تحلیلی است. صباحی در اشعار خود ۷ بحر از بحور عروضی استفاده کرده است که در این میان بحر هزج بسامد بالایی دارد. اکثر اشعار وی در قالب مثمن و دارای قافیه اسمی هستند. در قصاید و غزلیات صباحی حروف روی «ن» و «ر» بیشتر بکار رفته اند. بسامد استفاده از ردیف و اشعار مردف در غزلیات شاعر زیاد است ولی در قصاید علاقه چندانی به این امر نشان نداده است. در موسیقی کناری، استفاده صباحی از کلمات خوش آهنگ و مصوت بلند در قافیه باعث زیبایی و گوش نوازی اشعار وی شده است.
Compiling a historical dictionary of Persian prosody can meticulously determine the creation time for certain meters, their frequency during later periods, as well as the rises and falls in the popularity of prosodic rhythms. Having access to the revised edition of Persian poetry books and Divans today makes this sort of research very essential and useful, particularly that there has not yet been any dictionary -with the above features- among current resources and research studies. It is evident that the first step to compile such an encyclopedia is to survey current Persian poetry books one by one, and then extract the results as the basic necessary foundation to start with. Using descriptive analysis, this article aims to meet the abovementioned essential need by analyzing the poems of Sabahi Bidguli in terms of their Radifs, rhymes, and prosodic meters. Sabahi has made use of 7 prosodic meters, among which Hajaz has more frequency. Most of his poems have Muthamman meter and noun rhyme. Furthermore, the prepositions are mostly used on letters “N” and “R” in his odes and Ghazals. The results also showed that Radif and rhythmic poems have high frequency in the Ghazals of Sabahi, whereas he has not shown much interest to them in his odes. As for lateral meter, his application of rhythmic words and vowel sounds in rhymes contributed to the beauty and melody of his poems.
Machine summary:
بررسي موسيقي بيروني و کناري اشعار صباحي بيدگلي 1 خدابخش اسداللهي دانشيار گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه محقق اردبيلي 2 رحيم سلامت آذر دانشجوي دکتراي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه محقق اردبيلي تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٤/٥ | تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/١١/٤ چکيده تدوين فرهنگ تاريخي عروض شعر فارسي به نحوي که بتـوان زمـان آغـاز بـه کـار رفتن يک وزن و سپس ميزان کاربرد آن در ادوار بعدي و تعيين بسامد و ترسيم فـراز و نشيب موجود در تداول هر يک از اوزان عروضـي را بـه دقـت تمـام تعيـين کـرد، امروزه خصوصا با توجه به وجود چـاپ هـاي مـنقح از دواويـن و منظومـه هـاي شـعر فارسي، امري بسيار ضروري و مفيد به نظر ميرسـد؛ خاصـه از آن جهـت کـه جـاي چنين فرهنگي ـ البته با ويژگيهاي مذکور فوق ـ در حوزة پژوهش ها و منابع موجود خالي است .
com ISSN: 2476-4183 / An Analysis of the External and Lateral Rhyme in the Poetry of Sabahi Bidguli 1 Khodabakhsh Asadullahi Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Muhaqqiq Ardibili University 2 Rahim Salamat Azar Ph. D.
٣- بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعيل فاعلن ): صباحي در اين وزن ٤ قصيده ، (قصايد ٩، ١١، ١٦و ١٧) را سروده است : قصيدة «در تاريخ زراندود کردن گنبد منور حضرت حسين بن علي عليهماالسلام »: «اين زرنگـار قبـه چـه کـز عکـس و بـام در انــدوده اســت قبــۀ افــلاک را بــه زر؟» (همان : ٩١).