Abstract:
با وجود بحرانهای متعدد در جهان اسلام، این پرسش مطرح میشود که برنامه عملی قرآن برای برونرفت از این بحرانها چیست. میتوان گفت الگوی جهاد یکی از محوریترین برنامههایی است که ظرفیتهای راهبردی و نقش تعیینکنندهای در حل بحرانهای خرد و کلان جهان اسلام دارد. بهرغم وجود پژوهشهای گسترده درباره جهاد در قرآن، تاکنون الگوی جهاد به ترتیبی که در قرآن بیان شده تدوین نگردیده است. در این پژوهش با اتکا به نظام معرفتشناسی اسلامی با رویکرد تفسیر موضوعی و روش منطقی تولید نظریه، الگوی جهاد برای نخستینبار بهصورت مدون تبیین شده است. یافته مقاله اینچنین قابل ارائه است که سازه مفهومی الگوی جهاد بر مفاهیم سهگانه «موقعیت»، «توان» و «تکلیف» بنا شده است و ساختار اجرایی الگوی جهاد راهبردهای چهارگانه تبیین، تجهیز، تحریک و تهدید (اقدام و عمل) را دربرمیگیرد که بهصورت فرایندی با الهام از مفاهیم سهگانه، اولویت عملکردی پیدا میکنند. پویایی الگوی جهاد، مبتنی بر چرخه تلاش جهت انجام تکلیف و چرخه تلاش جهت بهبود موقعیت، دور پویا و قدرتِ محرکهای را ایجاد میکند که امنیت و سعادت جوامع اسلامی را به ارمغان میآورد.
Despite numerous crises in the Muslim world, the question arises as to what the Qur'an's practical plan is to overcome these crises. It can be said that the Jihad model is one of the most pivotal programs that has strategic capabilities and a decisive role in resolving the micro and macro crises of the Islamic world. Despite extensive research on jihad in the Qur'an, the pattern of jihad has not been formulated in the order described in the Qur'an so far. In this study, based on the Islamic epistemological system with the thematic interpretation approach and the logical method of producing the theory, the model of jihad for the first time is documented. The findings of the paper can thus be presented that the conceptual structure of the jihad model is based on the three concepts of "position", "power" and "task" and the executive structure of the jihad model encompasses four strategies of explaining, equipping, instigating and threatening (action and action). In a process inspired by triple concepts, they gain functional priority. The dynamics of the jihad paradigm, based on the cycle of effort to perform the task and the cycle of effort to improve the situation, create a dynamic circle and driving force that brings security and prosperity to Islamic societies.
Machine summary:
از جمله اين آثار عبارت اند از: کتاب جنگ وجهاددرقرآن ، از آيت الله مصباح يزدي: رويکرد غالب اين کتاب تبيين ماهيت جنگ و رزمنده است ؛ کتاب جهاددرقرآن ، از آيت الله سيدحسن طاهري خرم آبادي: اين کتـاب بـا رويکردي تفسيري و فقهي جهاد را بررسي کرده است ؛ کتـاب جهـاددرآينـه قـرآن ، از علـي تقيزاده اکبري: در اين کتاب به مفاد آيات قرآني مرتبط با جهاد، به شـيوه موضـوعي پرداختـه شده است ؛ پايان نامه مقطع کارشناسي ارشد با عنوان الگويجهاددرقرآن کـريم وکاربسـت آن درنهضت عاشورا از حسين ياوري، دفاع شده در دانشگاه امام صادق ع سـال ١٣٩٤: ايـن پايان نامه فقط از عنوان الگوي جهاد استفاده کرده است و در قالب جهاد سخت و جهـاد نـرم سعي در تحليل عاشورا دارد.
آزمون و اثبات فرضيه ها باتوجه به اينکه مسئله اين پژوهش ارائه الگو يا نظريه براي حـل بحـران هـاي جهـان اسـلام است ، ضروري است مبادي استدلال به گونه اي انتخاب شود که نتايج چنـين اسـتدلالي از قابليت تعميم در جهان اسلام برخوردار باشد.
حد وسط اين قياس يعني درک صحيح از قوت ها و ضعف ها، ارتباط مستقيمي بـا شناخت موقعيت دارد؛ اثبات فرضيه دوم : «راهبردهاي مسلمانان در مواجهه با بحران ها، متناسب با ظرفيت ها و توانمندي آنها تدوين نشده است .
پرسشي که در اينجا بايد طرح شود اين است کـه مفـاهيم پايـه الگوي جهاد چيست ؟ در پاسخ ميتوان گفت باتوجه به منطوق و مفهـوم قـرآن ، بـراي تـدوين راهبردهاي قرآني در هر موضوع يا مسـئله اي، بايـد بـه سـه مفهـوم محـوري توجـه شـود کـه عبارت اند از: موقعيت ، توان و تکليف .