Abstract:
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی توانبخشی شناختی بر افزایش عملکردهای توجه و حافظه در معتادان وابسته به هروئین انجام شد. روش: پژوهش حاضر به صورت نیمه آزمایشی با گروه گواه با پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. جامعه آماری شامل معتادان سه کلینیک ترک اعتیاد در شهر تهران در سال 96 بود. حجم نمونه طبق آخرین آمار در سال مذکور مجموعاً 380 نفر بود. نمونه آماری به حجم 30 نفر (15 نفر گروه گواه و 15 نفر گروه آزمایش) به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شد. برای جمعآوری اطلاعات از آزمون فراخنای ارقام رو به عقب و آزمون استروپ استفاده شد. گروه آزمایش برنامه توانبخشی شناختی را در 16 جلسه و هر جلسه به مدت 1 ساعت دریافت کردند. یافته ها: نتایج نشان داد درمان توانبخشی شناختی در افزایش عملکردهای اجرایی (توجه و حافظه) معتادین وابسته به هروئین مؤثر بوده و بین دو گروه آزمایش و گواه تفاوت وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی توانبخشی شناختی میتوان عملکردهای توجه و حافظه معتادان و به خصوص معتادان وابسته به هروئین را در وضعیت بهتری قرار داد.
Objective: The purpose of the present study was to determine the effectiveness of cognitive rehabilitation on attention and memory functions in heroin addicts. Method: The present study was a quasi-experimental study with pre-test and post-test with control group. The statistical population of the study consisted of all addicts of 3 addiction withdrawal clinics in Tehran in 2017. According to the latest statistics, the sample size was 380 in the same year. The statistical sample size as 30 people (15 control group and 15 experimental group) was selected using convenience sampling method. For data collection, Backward Digit Span Task (BDST) and Stroop Test (ST) were used. The experimental group received the cognitive rehabilitation program in 16 sessions and each session for 1 hour. Results: The results showed that cognitive rehabilitation therapy was effective on increasing the executive functions (attention and memory) of heroin addicts and there was a significant difference between the experimental and control groups. Conclusion: Considering the effectiveness of cognitive rehabilitation, the attention and memory functions of addicts and especially heroin addicts may be improved.
Machine summary:
کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران مقدمه اختلال ســـوءمصـــرف مواد یکی از معضـــلات بزرگ جـامعـه ی بشـــری و از پیچیـده ترین پدیده های انســانی اســت که نه تنها موجب اختلالات رفتاری و اجتماعی میشــود؛ بلکه به سـبب ماهیت پیش رونده اش در همه ی ابعاد زندگی، سـلامتی افراد را به خطر میاندازد که اثرات نامطلوب آن بر ســلامت روانی، جســمی، اجتماعی، هیجانی، معنوی و شــناختی به وضـوح قابل مشـاهده اسـت (سـهرابی، مام شـریفی، رافضـی و اعظمی، ١٣٩٧).
رضــاپور و همکاران (٢٠١٩) در پژوهش خود تحت عنوان توان بخشــی شــناختی برای افراد مبتلا به اختلال مصــرف مواد افیونی: یک کار آزمایی کنترل شــده تصــادفی به این نتایج دسـت یافتند که گروه تحت درمان توان بخشـی شـناختی در آزمون های یادگیری، راه گزینی ١، ســرعت پردازش ، حافظه کاری و طول حافظه عملکرد به مراتب بهتری داشــتند.
با توجه به مطالب مذکور یکی از جنبه هایی که در افراد دچار ســوءمصــرف هرویین دچـار آســـیـب میشـــود، کـارکردهـای حـافظـه و توجـه اســـت و چون برای درمـان ســوءمصــرف مواد مدل های گوناگونی به کار برده شــده اســت ، در این پژوهش ســعی در بررسـی اثربخشـی توان بخشـی شـناختی در افزایش کارکردهای حافظه و توجه در افراد دچار سوءمصرف هروئین شده است .