Abstract:
هدف این پژوهش طراحی الگوی دولت علوی (ع) مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه است. روش انجام این پژوهش، کیفی و با رویکرد استقرایی است. به منظور استخراج مطالب از فن تحلیل مضمون استفاده شد. منبع مورد بررسی در این پژوهش خطب هها و نامههای حضرت علی (ع) مرتبط با دول تمداری و سیاست مداری در نهج البلاغه است. یافت ههای پژوهش نشان م یدهد الگوی دولت علوی (ع) مبتنی بر آموز ههای نهج البلاغه نیازمند الزامات سه گانه است. در سطح الزامات فردی نحوه نگرش حاکمیت به مردم و اعتمادسازی، اجرای عدالت اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و سیاسی، و رضایت عمومیبسترسازی لازم را برای ایجاد دولت علوی مهیا م ی کند. در سطح الزامات گروهی و سازمانی، دولت علوی شکل می گیرد، و به مدیریت جامعه میپردازد، چرا که در این سطح انسجام، وحدت و یگانگی، و پرهیز از تفرقه حائز اهمیت است. در سطح الزامات اجتماعی، ظرفی تسازی و توسعه دولت علوی شکل میگیرد، و مشارکت در دفاع از کشور، مشارکت در امر به معروف و نهی از منکر، و تقویت مشارکت عمومی در نظارت همگانی مهیا می شود. نتایج پژوهش نشان میدهد، دولتهای اسلامی باید رهیافت رفتاری، ساختاری و محتوایی دولت مداری و سیاست مداری را در قالب دولت - شهرنبوی (ص) و علوی (ع) با تاکید بر مفهوم امت واحده جستجو نمایند.
Machine summary:
در اين ديدگاه ، «دولت ديني » چونـان طرحـي آرمـاني اسـت کـه بـه رغـم تلاش هاي بسيار زياد بنيانگذار آن ؛ خاتم النبيين (ص ) هرگز به درستي در تاريخ جاري نشد و در عينيت زندگي سياسي ، اجتماعي و اقتصادي مسلمانان قرار نگرفت ؛ پس ايـن را الگـوي «تئوري دولت » مي دانيم ، اما خلافـت تـاريخي مسـلمانان ، تحـت تـاثير شـرايط قبيلـه اي و سنت هاي سياسي عرب پيش از اسلام دچار نوعي انحـراف شـد(فيرحي ، ١٣٨٦: ٤١).
از سوي ديگر، فقر يافته هاي دانشـگاهي و حوزوي درباره شناسايي معيارها و شاخص هاي شکل دهنده دولت علوي (ع ) با استفاده از متون و نصوص اسلامي و جايگاه تئوري دولت مداري و سياست مداري در انديشه دينـي و نيز نقش آموزه هاي نهج البلاغه در توسعه اقتصادي ، سياسي و اجتماعي کشورها، ضـرورت مطالعه چنين پژوهشي را در حوزه علوم انساني به طور عام و حوزه سازمان و مديريت بـه طور خاص بيش از پيش نمايان مي کند.
لذا هدف اين پژوهش ، ارائه الگويي از دولت علوي (ع ) است و سوال پژوهش اينگونه مطرح مي شود: مولفه هاي دولت علوي (ع ) مبتني بر آموزه هاي نهج البلاغه کدامند؟ براي پاسخ به اين سوال ، پژوهش اکتشافي حاضر از نوع کيفي بـا رويکـرد اسـتقرايي از جـزء بـه کـل (تبديل اطلاعات متني گسترده به مطالب خلاصه و استخراج اصلي ترين مضـامين موجـود، ايجاد ارتباط دقيق و روشن ميان سوال پژوهش و يافته هاي بدست آمده ، و بـالاخره ايجـاد يک الگو پيرامون ساختار متن مورد مطالعه و کشف فرايندهاي مستتر در متن ) کمک شايان توجهي را خواهد داشت .