Abstract:
إن التفکیر الناقد هو موضوع الساحة فی هذه الأیام، فإذا أدرک جمیع المعلمین ضرورة تحلّیهم بمهارات التفکیر الناقد، فسوف یبذلون جهوداً کبیرة لتدریس هذه المهارات فی الصفوف التعلیمیة بالطریقة المناسبة. لذلک تهدف هذه الدراسة عبر المنهج شبه التجریبی إلى معرفة فاعلیة استخدام التفکیر الناقد على تنمیة مهارة المحادثة لدى متعلمی اللغة العربیة. ولتحقیق هذه الغایة اختارت الدراسة 50 طالبا من متعلمی اللغة العربیة بمرحلة الإجازة فی جامعة الإمام الخمینی (ره) الدولیة کعینة الدراسة؛ تمّ توزیعهم بشکل عشوائی على مجموعتین بالتساوی. المجموعة الأولى کمجموعة ضابطة (25 متعلما) درست المحادثة وفق استراتیجیات تقلیدیة. والمجموعة الثانیة (25 متعلما) کمجموعة تجریبیة درست المحادثة على ضوء مهارات التفکیر الناقد. خضع أفراد المجموعتین للاختبار القبلی من أجل تقییم مهارة المحادثة لدیهم، وبعد إجراء البرنامج التدریبی تعرضت المجموعتان للاختبار البعدی لتقییم مهارة المحادثة. وقد أثبتت نتائج الدراسة أنّ هناک فرقاً ذا دلالة إحصائیة بین نتائج اختبار المجموعتین لصالح المجموعة التجریبیة، وإن تدریس مادة المحادثة على ضوء استخدام التفکیر الناقد یؤثر تأثیراً کبیراً على تقدم مستوى المتعلمین فی مهارة المحادثة باللغة العربیة.
امــروزه تفکــر نقادانــه تبدیــل بــه یکــی از موضوعــات بااهمیــت شــده اســت ؛ به طوری کــه مدرســان ضمــن تأکیــد بــر ضــرورت به کارگیــری آن ، تلاش هــای فراوانــی در خصــوص چگونگــی تدریــس مهارت هــای تفکــر نقادانــه در کلاس هــای درس کرده انــد. بنابرایــن جســتار حاضــر بــر آن اســت تــا بــا اســتفاده از روش نیمــه تجربــی ، بــه بررســی تأثیــر به کارگیــری تفکــر نقادانــه بــر تقویــت مهــارت گفتــاری دانشــجویان زبــان و ادبیــات عربــی بپــردازد. به منظــور تحقــق ایــن هــدف ، پنجــاه دانشــجوی رشــتۀ زبــان و ادبیــات عربــی در مقطــع کارشناســی دانشــگاه بین المللــی امــام خمینــی (ره ) به عنــوان نمونــه آمــاری انتخــاب شــدند. ایــن دانشــجویان بــه دو گــروه کنتــرل و آزمایــش تقســیم شــدند؛ تدریــس مکالمــه در گــروه کنتــرل (٢٥ دانشــجو) به صــورت ســنتی و در گــروه آزمایــش (٢٥ دانشــجو) بــا تکیــه بــر به کارگیــری مهارت هــای تفکــر نقادانــه انجـام شـد. به منظـور تعییـن میـزان تسـلط دانشـجویان دو گـروه بـر مهـارت گفتـاری ، یـک مصاحبـه مقدماتـی تحــت عنــوان پیش آزمــون گرفتــه شــد و پــس از پایــان برنامــۀ آموزشــی ، به منظــور تعییــن میــزان رشــد مهــارت گفتــاری دو گـروه ، یــک مصاحبــه پایانــی تحــت عنــوان پس آزمـون گرفتــه شــد. برخــی از یافته هــای تحقیــق نشــان داد، تفــاوت معنــاداری بیــن نتایــج پس آزمــون دو گــروه ، بــه نفــع گــروه آزمایــش وجــود دارد و به کارگیــری مهارت هــای تفکــر نقادانــه در تدریــس درس مکالمــه ، تأثیــر زیــادی بــر مهــارت گفتــاری دانشــجویان دارد.
Critical thinking has gained paramount importance in foreign language teaching. Accordingly, enhancing and honing critical thinking is considered one of the most important requisites in the teaching and learning of a foreign language, which has encouraged teachers to teach it in the best possible methods. Therefore, the present study, through the quasi-experimental approach, attempted to determine the effect of critical thinking on developing the speaking skill of Arabic language learners. The study selected 50 undergraduate Arabic language students from Imam Khomeini International University as the participants. There were two equal-sized groups of 25 learners: a control group and an experimental one. The control group studied the speaking skill according to traditional strategies, and the experimental group studied this skill based on critical thinking skills. The findings revealed that those students who received instruction on critical thinking strategies did better on the oral interview post-test. Hence, it was concluded that critical thinking training had a crucial impact on promoting speaking ability of Iranian Arabic language learners.