Abstract:
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق آثار و پایمدهای مختلفی در حوزههای اندیشه و عمل داشت.یکی از این پیامدها در حوزه اندیشه بازگشت به نظریه پردازانی بوده که از مخالفان سرسخت نظامهای مبتنی بر برنامهریزی مرکزی محسوب میشوند.فردریش فون هیاک،اقتصاددان اتریشی برنده جایزهی نوبل یکی از این چهره های نافذ است که در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است.آنچه در ادامه خواهید خواند متن مکتوب سخنرانی موسی غنینژاد محقق و استاد دانشگاه و خشایار دیهیمی مترجم آثار بسیار ارزشمند از جمله اثر جان گری با عنوان«فلسفه فردریش فون هایک»،در موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی انجام شده است.
Machine summary:
"هایک میگوید در چه شرایطی از این اطلاعات که غیر قابل انتقال هستند میشود استفاده کرد؟وقتی انسانها آزاد گذاشته شوند که خود انتخاب کنند این امکان به وجود میآید وقتی آن بقال سر کوچه را یک برنامه متمرکز وادار بکند که کالای خاصی را بیاورد و قیمت خاصی بر آن بگذارد و یا یک رفتار خاصی با مشتری داشته باشد بقال نمیتواند از همه معلومات خودش برای تامین همه مطلوبیت مشتریان خودش استفاده بکند و بنابراین تبدیل میشود به یک بقال فقیر.
گری میگوید در اینجا تناقضی وجود دارد؛توضیح میدهد که سرمایهداری و بازار آزاد در عین اینکه آزادی را با خودشان میآورند و بسیار مغتنم هم هست اما در مواردی بنیانها و نهادهای سنتی را به مخاطره میاندازد و از طریق به خطر انداختن این نهادها و بنیادهای سنتی مثل خانواده اختلالی در کارکرد بازار آزاد به وجود میآورد؛ این نکته از چشم هایک دور مانده است.
یک نکته دیگر را هم اشاره بکنم و آن اینکه ما غیر از این نقدهایی که بر کل اندیشه هایک یا ضعفهایی که برشمردیم و ممکن است جوابهایی داشته باشد برای ما مساله این است،که چه اندازه از افکار هایک در مملکت خودمان میتوانیم استفاده بکنیم؟در آن حدودی که آقای دکتر غنینژاد اشاره کردند و مربوط به آزادی و فلسفه سیاسی او بود کاملا میشود از این استفاده کرد؛در وضع قوانین و نوع وضع قوانین و نوع انتخابات و نوع آزادی اندیشه و آزادی تبادل آرا و..."