Abstract:
تاریخگذاری یا تعیین زمان نزول سورهها هرچند عنوانی جدید در تحقیقات قرآنی است، اما علوم زیربنایی آن، همچون ترتیب نزول، اسباب نزول و... از صدر اسلام مطرح بوده است. اهمیت تعیین مکی یا مدنی بودن سورهها باعث تصحیح برداشت، شناخت مصادیق صحیح از غیرصحیح و مانع از حمل معانی و مصادیق نامربوط بر سورههای قرآن است. در مکان و زمان نزول تعداد اندکی از سورهها اختلاف نظر وجود دارد که سوره قدر از جملۀ آنهاست. با گردآوری و تحلیل گزارشهای ترتیب نزول، سبب نزول، بررسی اطلاعات سورههایی که به همراه این سوره نازل شده، میتوان به زمان و مکان تقریبی نزول این سوره دست یافت. در خصوص سوره قدر تاریخگذاری صحیح، مانع از خلط شان نزول با تطبیق سوره بر رخدادهایی چند است. این تحقیق با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، در پی اثبات مکی بودن سوره قدر در سال چهارم یا پنجم بعثت پیامبر (ص) است.
Dating or determining the Revelation time of Suras, although a new heading in Qur’anic researches, its underlying sciences such as the Revelation order, Revelation occasion, etc. have been under consideration since early Islam. The importance of determining whether the Suras are Meccan or Medinan would cause correction of impression, distinction of the sound from the unsound, and prevention from inferring irrelevant meanings and referents from the Suras of the Qur’an. There is disagreement concerning the place and time of the Revelation of a few Suras, including Surat al-Qadr. By compiling and analyzing the reports on the Revelation order, Revelation occasion, study of the information of the Suras revealed along with this Sura, the approximate time and place of this Sura can be achieved. As for Surat al-Qadr, a sound dating would prevent mingling of Revelation occasion with the application of the Sura to several events. With a descriptive-analytical approach, this research is intended to prove Surat al-Qadr as Medinan in the fourth or fifth year of the Prophetic Mission (bi‘tha) before the Prophet’s (S.A.W.) migration.
Machine summary:
الف ) گزارش روايات رواياتي که ترتيب نزول مجموعه سوره هاي قرآن را ذکر کرده اند، يکي از راه هاي دستيابي به مکي و مدني بودن سوره قدر است .
(ابن ضريس ، ١٤٠٨ق : ص ٣٣) - حسکاني (٤٧٠ق )، او از مفسراني است که روايت را از طريق يادشده ، با چند سند ميآورد و آن گاه سوره هاي مدني را به ترتيب ذکر مي کند، ولي نامي از سوره قدر نميبرد، ازاين رو مکي محسوب مي شود.
روايت ابن عباس از طريق مجاهد (١٠٤ق ) که افراد زير آن را نقل کرده اند: - ابوجعفر نحاس (٣٣٨ق )، وي از اين طريق اظهار نظر ابن عباس را در مورد مکي و مدني بودن سوره ها به ترتيب کنوني قرآن و در سرآغاز سوره ها، هنگام بررسي آيات ناسخ و منسوخ هر سوره و يا چند سوره ذکر ميکند و در بخشي از آن ، سوره قدر را مدني ميشمارد (نحاس ، بيتا: ص ٢٦٠).
(سيوطي، بيتا، ج ١: ص ٥٤؛ نکونام ، ١٣٨٠: ص ١٣٤) ٢- بر اساس بيشتر اين روايات که بيانگر ترتيب نزول سوره هاست ، سوره قدر مکي و بين دو سوره عبس و شمس قرار دارد، جز در دو مورد که مدني بودن سوره گزارش شده که در آن دو روايت ، سوره قدر مدني و بين دو سوره ليل و بينه قرار دارد.
نيز روايت نقل شده از ابن عباس مبني بر مدني بودن سوره ناظر بر سبب نزول ذکر شده در مورد سوره است که در بخش هاي بعد اثبات خواهد شد.