Abstract:
پدیده فرونشست زمین شامل فروریزش [1] یا نشست رو به پائین سطح زمین است که میتواند دارای بردار جابجایی افقی اندک باشد. این حرکت از نظر شدت، وسعت و میزان مناطق درگیر، محدود نمیباشد. منطقه ۱۸ شهری در جنوب غربی کلانشهر تهران گسترش یافته است. مطالعات انجام شده در پژوهش حاضر در بخشهای، تداخل سنجی راداری، تحلیل گمانههای ژئوتکنیکی، تحلیل چاههای پیزومتری، بررسی عوارض ژئومورفولوژیکی انجام یافت. در مرحله اول تصاویر سالهای 2015 و 2017 مربوط به سنجنده سنتینل – 1 اخذ گردید و سپس در نرم افزار اسنپ (SNAP) پردازش شد. نقشههای توزیع گراول، شن و ماسه و همچنین ریزدانه با استفاده از اطلاعات گمانههای ژئوتکنیکی تهیه گردید. نتایج نشان داد که از جهت شمال منطقه مورد مطالعه به سمت جنوب دانه بندی کوچکتر میشود. اما در کل میزان توزیع گراول قابل توجه بود. قرارگیری منطقه 18 شهری بر روی مخروطافکنه جوان کن که توزیع بالای گراول و متخلخل را در عمقهای تحتانی دارا میباشد و با توجه به عمق چاههای موجود در منطقه که ضخامت بالای آبرفت را نشان میدهد، با افت سطح ایستابی و خالی شدن خلل و فرج بین دانهبندیها و درنتیجه افزایش وزن آبرفت در جهت نیروی گرانشی وجود پدیده فرونشست را موجه نشان میدهد. حداکثر میزان فرونشست بدست آمده از مطالعه تداخل سنجی راداری در حدود 430 میلیمتر و در محدوده محله یافتآباد میباشد. نرخ فرونشست از غرب به شرق و از شمال به جنوب با افزایش همراه است. با حذف فضاهای باز منطقه مورد مطالعه که اغلب در اختیار بخش کشاورزی و صنعت میباشد، از نظر جمعیتی و مسکن این منطقه جزء مناطق پرتراکم میتواند باشد. بخش شرقی منطقه 18 شهری تاثیر بالائی از پدیده فرونشست میپذیرد. نتایج نشان داد در محدودههائی که بافت خاک ریزدانه میباشد با میزان فرونشست ارتباط دارد. از معابر اصلی موجود در منطقه که از پدیده فرونشست زمین با نرخ بالا متاثر میشود میتوان اتوبانهای آیتالله سعیدی در شرق و اتوبان آزادگان در قسمت جنوبی منطقه 18 شهری نام برد. خطوط ریلی بین شهری تهران – تبریز و خط مترو 3 از المانهای مهم حمل و نقلی منطقه 18 میباشد که متاثر از پدیده فرونشست میباشد.
A subsidence is the collapse of land surface that may have a small horizontal displacement vector. This movement is not limited by magnitude, scope and extent of the areas involved. The Urban region 18 in South West of Tehran megalopolis has been developed. This study is conducted on radar interferometry, geotechnical analysis, piezometer wells analysis, and geomorphological effects. In the first step, images taken by Sentinel-1 data related to the years 2015 and 2017 were collected. size of subsidence obtained from radar interferometry was about 430 mm around Yaftabad and showed an increase from West to East and from North to South. Maps showing the distribution of gravel, sand were prepared using the geotechnical data within the depths of 5, 10, 15, 20, 25, and 30m. Study results show that the Particle size gets smaller in the region under study from North to South. in the Continuation, Examination of geomorphological effects revealed that as the urban region 18 is located on young alluvial fan of Kan, which contains high gravel distribution and porosity in lower depths, and as the depth of wells in the area indicate thick alluvium, water table decline, emptied pore space and as a result increased alluvium weight along the direction of gravity may increase the compression force and justify the subsidence phenomenon. next a map of phreatic surface was first prepared and then water table of area under study was compared over a period of 14 years. The phreatic surface map indicated that its level has been decreased from North to South. It also showed that the water level of piezometric wells has been declined from West to East. Comparison of the water table over a period of 14 years revealed an average decline of 13 meters. The maximum water table decline in the area under study was related to the Northern part with 33 meters fall. The Eastern part of the urban region 18 is highly influenced by the subsidence phenomenon. Study results showed a relationship between the size of subsidence and areas with fine-grained soil. About 30 Km of main roads in the region are highly influenced by the subsidence phenomenon. railway of Tehran-Tabriz and the subway line 3 are important elements of transportation in region 18 which Length more than 12 Km over zones influenced by the subsidence phenomenon.
Machine summary:
تحليل فرونشست زمين با استفاده از تکنيک تداخل سنجي راداري ، اطلاعات چاه هاي ژئوتکنيکي و پيزومتري (مطالعه موردي: منطقه شهري١٨تهران ) آيدين مرادي،١ دانش آموخته کارشناسي ارشد مخاطرات محيطي، دانشگاه گلستان ، گرگان ، ايران .
1 Land Subsidence 2 Sinkhole 3 USGS 4 Collapse 5 unesco 6 Unconsolidated 7 Interferometric Point Target Analysis 8 Toluca 9 Tongzhou اولين فرونشست ثبت شده در ايران نيز مربوط به دشت رفسنجان در سال ١٣٤٦ بوده است (عاليپور اردي و همکاران ، ١٣٩٣).
در ايران مطالعات متعددي با تکنيک تداخل سنجي راداري، استفاده از سري زماني و تکنيک D_InSAR ، داده هاي راداري دو سنجنده ASAR و PalSAR ، سيستم موقعيت ياب جغرافيائي، گمانه هاي ژئوتکنيکي و تهيه مدل سه بعدي از آنها در مناطقي از جمله منطقه هشتگرد(حقيقت مهر و همکاران (١٣٩٠))، دشت نيشابور (حشمي و همکاران (١٣٩١))، دشت دامغان (شريفيکيا و همکاران (١٣٩٤))، منطقه اسلامشهر (رضايي( ٢٠١٧))، انجام شده است .
(رجوع شود به تصویرصفحه) شکل ٣: نقشه موقعيت چاه هاي پيزو متري در مرحله آخر تحليل فرونشست زمين در منطقه ١٨ شهري تهران ، نقشه فرونشست به همراه نقشه ژئومورفولوژي و هيدرولوژي منطقه تهيه گرديد و پديده فرونشست زمين از نظر عوارض ژئومورفولوژيکي و همچنين شکل زهکشي سطحي مورد بررسي و تفسير قرار گرفت .
با توجه به نقشه بدست آمده از ميزان و دامنه فرونشست از تکنيک تداخل سنجي راداري ملاحظه ميگردد که مناطق خيلي وسيعي از کلان شهر تهران از جمله منطقه ١٨ شهري در معرض فرونشست زمين قرار گرفته است .