Abstract:
کلاهبرداری رایانهای، یکی از جرایم بستر مبادلات الکترونیکی، موضوع مادهی 67 قانون تجارت الکترونیکی ایران است.
رفتار مجرمانهی این جرم از دو جزء "سوء استفاده یا استفادهی غیرمجاز از داده پیامها، برنامهها و سیستمهای رایانهای و وسایل ارتباط از راه دور" و "فریب اشخاص یا گمراه کردن سیستمهای پردازش خودکار" تشکیل شده است. مصادیق سوء استفاده یا استفادهی غیرقانونی در قالب انجام افعالی نظیر ورود، محو، توقف دادهپیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانهای دیده میشود.
بردن وجه، مال یا امتیاز مالی، نتیجهی این جرم و محل وقوع این جرم، بستر مبادلات الکترونیکی است؛ یعنی بستری که در آن هرگونه روابط مالی الکترونیکی صورت میپذیرد است اعم از هرگونه فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات همچون اینترنت، مخابرات، ماهواره و بهطور کلی فضای سایبر.
رکن معنوی این جرم شامل عمد و اراده در انجام رفتار مادی، "استفادهی غیرقانونی" (ورود، محو، توقف دادهپیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانهای) و قصد تحصیل وجه، مال یا امتیاز مالی برای خود مرتکب یا شخص مورد نظر اوست. مجازات کلاهبرداری رایانهای یک تا سه سال حبس و نیز پرداخت جزای نقدی معادل مال برده است که در مقایسه با مجازات کلاهبرداری سنتی (یک تا هفت سال حبس و جزای نقدی معادل مال گرفته شده) دلایل متعددی تشدید مجازات کلاهبرداری رایانهای را نسبت به سنتی توجیه میکند!
On-line fraudulence as one of crimes in field of electronic
exchanges is the subject of Article 67 in Iran’s electronic commerce.
Criminal act in this crime consists of two parts; one is “Misusing
or unauthorized usage of data, computer programs or systems and
telecommunication devices”, and the other is “deceiving other
individuals or misleading automatic processing systems”. Misusing or
unauthorized usage are regarded to actions such as entrance, deletion
or blocking data or intervene in operation of a program or computer
system.
Taking away funds, properties or financial credit are the results of
this crime and it’s venue is the field of electronic commerce in which
all financial relations are done electronically, includes every new
information and communication technology like internet,
transmission, satellite and generally the cyberspace.
Moral basis of this crime includes intention and willing to
performing an objective behavior which is “unauthorized usage”
(entrance, deletion or blocking data or intervene in operation of a
program or computer system) and intending to get money, property or
financial credit for him/herself or other particular person.
Punishment of On-line fraudulence is one to three years
imprisonment and also paying the same amount of money as what is
taken away. Comparison of This punishment with traditional
punishment of fraudulence (one to seven years of imprisonment and
paying the same amount of money as what is taken away) reveals
several reasons which justify that the punishment of On-line
fraudulence should be more intensified than the traditional one.
Machine summary:
با این توضیح، مبنای قانونی جرم کلاهبرداری در بستر تجارت الکترونیک، مادهی 67 قانون تجارت الکترونیکی، مصوب 29/2/1381 مجلس شورای اسلامی است که ذیل عنوان کلاه برداری کامپیوتری آمده است: "هركس در بستر مبادلات الكترونيكي، با سوء استفاده و يا استفادهی غير مجاز از «دادهپيام»ها، برنامهها و سيستمهای رايانهای و وسايل ارتباط از راه دور و ارتكاب افعالي نظير ورود، محو، توقف «دادهپيام»، مداخله درعملكرد برنامه يا سيستم رايانهای و غيره ديگران را بفريبد و يا سبب گمراهي سيستمهای پردازش خودكار و نظاير آن شود و از اين طريق، برای خود يا ديگري وجوه، اموال يا امتيازات مالي تحصيل كند و اموال ديگران را ببرد، مجرم، محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال، به حبس از يك تا سه سال و پرداخت جزاي نقدي معادل مال مأخوذه محكوم میشود.
" متن قانونی دیگر مرتبط با این موضوع، مادهی 13 قانون جرایم رایانهای، مصوب 5/3/1388 مجلس شورای اسلامی است که به موجب آن: "هركس به طور غیرمجاز از سامانههای رایانهای یا مخابراتی، با ارتكاب اعمالی از قبیل وارد كردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف كردن دادهها یا مختل كردن سامانه، وجه یا مـال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل كند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یك تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یكصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.