پهنه بندی کاربری توسعه شهری بر اساس توان های اکولو‍ژیک، مطالعه موردی: استان مازندران Journal Article

Writer: دیوسالار، اسداله ؛ قدمی، مصطفی ؛

آمایش جغرافیایی فضا پاییز 1390 - شماره 1 ISC (‎16 page(s) - From 53 to 68 )

Keywords: مازندران توسعه شهری پهنه بندی توان اکولوژیک مدل تصمیم گیری چند معیاره Urban development Mazandaran Multi Criteria Decision Making Ecological Potential Classifying

fa en

Abstract:

استان مازندران با تنوع اکوسیستم‌های مناسب و مساعد برای زیست‌انسانی و تنوع جاذبه‌های طبیعی و چشم اندازها و مناظر با ارزش زیست‌محیطی جزو مهمترین نقاط جمعیت پذیر کشور به شمار می‌رود، که در سال 1365 دارای 33 نقطه شهری با جمعیتی معادل 893293 (2/39 درصد جمعیت استان) بود. در سال 1375 تعداد نقاط شهری استان به 37 عدد افزایش یافت، که با 9/6 درصد افزایش، جمعیتی معادل 1202469 نفر (2/46 درصد جمعیت استان) را در خود جای داده بود. در سرشماری سال 1385 از 1020 نقطه شهری کشور، 51 شهر معادل 5 درصد به استان مازندران اختصاص داشت، که با جمعیتی برابر 568949/1 نفر 2/3 درصد از جمعیت شهری کشور و 2/54 درصد از جمعیت استان را شامل گردید که برای اولین بار در تاریخ توسعه استان متوسط جمعیت شهرنشین استان سرانجام بر جمعیت روستانشین غلبه پیدا نمود. این افزایش شهرنشینی و استفاده از سرزمین جهت توسعه سکونتگاه‌های شهری در استان بدون در نظر گرفتن توان‌های اکولوژیک و پتانسیل‌های محیطی منجر به پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست در استان می‌گردد، که در نهایت منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار می‌دهد و محیط را از توسعه پایدار دور می‌سازد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف پهنه‌بندی کاربری توسعه شهری بر اساس توان‌های اکولوژیک با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره مبتنی بر GIS در استان مازندران صورت پذیرفته است. نتایج حاکی از آن است که 23 درصد از مساحت استان (1187 واحد اکولوژیک با مساحت 908/532572 هکتار) به پهنه مناسب، 47 درصد از مساحت استان (1275 واحد اکولوژیک با مساحت 652/1125391 هکتار) به پهنه متوسط و 47 درصد از مساحت استان ( 2192 واحد اکولوژیک با مساحت 605/720143 هکتار) به پهنه نامناسب کاربری توسعه شهری اختصاص یافته است.

Mazandaran province is one of the important population absorbers of the country; for its varied ecosystem that is suitable for life and for its varied natural attractions and valuable environmental landscapes. In 1986, it had 33 urban points with a population equal to 893.293 people (39.2% of the province population). In 1996, the number of urban points of the province increased to 37 points which had settled in itself a population equal to 1.202.469 people (46.2% of the province population) upon urban increase, of 6.9%. In the census made in 2006, 51 cities equal to 5% out of 1020 urban points of the country belonged to Mazandaran province that, with a population of 1.568.949 people, consists of 3.2% of urban population of country and 54.2% of province population that for the first time in the development history of the province, the average urbanite population of the province exceeded rural population. This increase in urbanity and use of land without taking into consideration ecologic differences and environmental potentials will be followed by unpleasant consequences and destruction of environment and ultimately threatens natural resources and impedes the environment from sustainable development. This present research is done, in order to classify the urban development in Mazandaran province based on ecological potentials by using multi criteria decision making and with the use of geographic information system in Mazandaran province. The results showed that 23 percent of the province area (1187 ecological unit equal to 53257.908 ha) is located in suitable class, 47% of the province area (1275 ecological unit equal to 1125391.652 ha) is in mid. class and 47 percent of province area (2192 ecological unit equal to 720143.65 ha) is belonged to unsuitable class of urban development and utilization in Mazandaran province.

Machine summary:

این افزایش شهرنشینی و به تبع آن استفاده از سرزمین برای توسعه سکونتگاه‌های شهری بدون در نظر گرفتن توان‌های اکولوژیک و پتانسیل‌های محیطی باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست گرديده است که در نهایت منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار داده و محیط را از توسعه پایدار دور ساخته است. از اين رو تحقیق حاضر با هدف پهنه‌بندي کاربری توسعه شهری بر اساس توان‌هاي اکولوژیک با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره مبتنی بر GIS در استان مازندران تدوین گردیده است. بنابراین استفاده از مدل یکپارچه تصمیم‌گیری چند معیاره با سیستم اطلاعات جغرافیایی می‌تواند کارایی بالایی داشته باشد، چرا که در این روش از یکسو می‌توان با استفاده از راهبرد تصمیم‌گیری چندمعیاره، چارچوب مدونی را برای در نظر گرفتن معیارهای موثر بر مسائل فضایی در شهر و ارزش‌دهی با این معیارها فراهم کرد و از سوی دیگر با ابزار تحلیگر قدرتمندی چون سیستم اطلاعات جغرافیایی حجم انبوهی از داده‌های مربوط به این معیارها را تجزیه و تحلیل نمود و مناسب‌ترین تصمیم‌ها را اتخاذ کرد (حبیبی، 5:1386). (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 1- موقعیت منطقه مورد مطالعه مواد و روش‌ها در اين تحقيق پس از بررسی ادبیات مربوط، مدل اکولوژیک ایران برای تعیین معیارهای ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعه شهری در استان مازندران انتخاب گردید و سپس بر اساس اطلاعات موجود منطقه با استفاده از روش دلفی مورد بازنگری قرار گرفت.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: