Abstract:
یکی از مخاطرات مهم طبیعی که راههای ارتباطی را در مناطق کوهستانی تهدید میکند، ناپایداریهای دامنهای و زمین لغزشهاست. این پدیده در زمان احداث جادهها به واسطه برهم زدن تعادل دامنهها فراوانی بیشتری را نشان میدهد. در این پژوهش با این هدف، پتانسیل لغزش در جاده جدید سنندج-مریوان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارزیابی شده است. سنگشناسی، شیب، جهتشیب، فاصله از جاده، بارندگی، فاصله از گسل، فاصله از شبکه آبراهه پارامترهای اصلی موثر در ناپایداری دامنههای مسلط به جاده مورد نظر انتخاب شدهاند. پس از تهیه لایههای دادهها با استفاده از پارامترهای فوق و تطبیق هر کدام از این لایهها با لایه پراکنش زمین لغزشها، نقشه پهنهبندی خطر لغزش با استفاده از دو مدل وزندهی و تحلیل سلسله مراتبی در نرمافزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شده است. نتایج بهدست آمده از مقایسه مدلها و تطبیق آن با لغزشهای روی داده در مسیر راه ضمن معرفی برتری روش تحلیل سلسله مراتبی، بیانگر آن است که احداث جاده وقوع لغزشها را تشدید نموده است. بهطوری که 67 درصد لغزشها در فاصله 200 متری جاده به وقوع پیوستهاند. در میان عوامل مشترک موثر بر لغزشها فاصله از مسیر راه و سپس مقاومت سنگهای زیربنا و پیرامون راه بیشترین تأثیر را در وقوع لغزشها داشتهاند. در خصوص متغیر اول، مقایسه نقشههای پهنهبندی حاصل از مدلهای اشاره شده، تطبیق ناپایداریهای مسیر راه و فراوانی آنها را با ترانشههای حفر شده در یک امتداد خطی به خوبی نشان میدهد. نتایج همچنین با استناد به همین پارامترها توانسته است رویکردهای احتمالی لغزش را به منظور ایمنسازی راه برآورد نماید
One of the major natural hazards in the mountain ways are mass movements and land slips. This phenomenon disturbs the balance of hill slope when we construct the roads. In this study, with the goal, the potential of slip in new road Sanandaj - Marivan has been evaluated by using geographic information system. Litho logy, slope, slope direction, distance from the road, precipitation, distance from the fault, distance from drainage network are selected as the main parameters of the effective range and of variation of the dominant road. After preparing the required information, layers are used for the effective parameters, (and to cut each layer with landslides distribution layer) action scheme risk zone, mapping slip model using two week weight and analysis of hierarchical and GIS software with ILWIS. The results of the comparison model and the implementation of the slip road on the route also introduced hierarchical superiority analysis that the slip roads, the event have intensified. So the 67 percent of landsides in the 200-meter distance with road consistently have occurred. Among the common factors affecting in slip road and distance from the path of resistance and the rock have occurred the most effect way around the landslides. On the first variable, the map of area compared from classified models mentioned, implementation of unstable path way and many of them trench along the road shows as well. Results also refer to the same parameters which has been able to slip possible in order to secure road to estimate.
Machine summary:
پس از تهیه لایههای دادهها با استفاده از پارامترهای فوق و تطبیق هر کدام از این لایهها با لایه پراکنش زمین لغزشها، نقشه پهنهبندی خطر لغزش با استفاده از دو مدل وزندهی و تحلیل سلسله مراتبی در نرمافزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شده است.
شناسایی مناطق مستعد زمین لغزش و تعیین عوامل موثر در وقوع زمین لغزشها در مسیر راه جدید الاحداث سنندج- مریوان و مقایسه و کارایی دو مدل تحلیل سلسه مراتبی و وزندهی از اهداف این پژوهش است.
همچنین به این منظور نیمرخهای توپوگرافی طولی و عرضی از مسیر جاده مطالعه شده با استفاده از نرم افزار Global Mapper ترسیم شده است، سپس با توجه به مطالعات انجام شده در مناطق مشابه در مراحل اولیه 7 عامل سنگشناسی، شیب، جهت شیب، فاصله از جاده، بارندگی، فاصله از گسل و فاصله از شبکه آبراهه بهعنوان عوامل مؤثر اصلی در وقوع زمین لغزشها بررسی شده و طی مشاهده مستقیم و از طریق کارهای میدانی و نیز مشاهده غیرمستقیم از طریق عکسهای هوایی و تصاویر مورد اشاره موقعیت و ویژگیهای آنها برداشت و انتقال داده شده است (شکل 4).
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 5 - پهنهبندی خطر زمین لغزش جاده اصلی سنندج - مریوان به روش تحلیل سلسله مراتبی نتایج حاصل از اعمال هر وزن به کلاسهای مختلف در شکل 6 نشان داده شده است.
بحث و نتایج ارتباط زمینلغزش با فاکتورهای بررسی شده موثر در وقوع آن با استفاده سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشههای عوامل شیب، جهتشیب، فاصله از جاده، بارندگی، فاصله از گسل، فاصله از شبکه آبراهه، با نقشه پراکنش زمینلغزشها قطع داده شده، مقدار و درصد لغزش در هر طبقه به دست آمده است (جدول5).