اثر فرهنگ طبیعت‌گردی بر حفاظت از پارک‌های ملّی Journal Article

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر فرهنگ طبیعت‌گردی بر حفاظت از پارک‌ ملّی لار بوده است. روش پژوهش حاضر، توصیفی-پیمایشی بوده است و گردآوری داده‌ها به‌صورت میدانی انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش، کلیه پژوهشگران (طبیعت‌گردان) پارک ملّی لار در سال 1396 بودند که با توجه به محدود بودن جامعه آماری (بیش از 100 هزار نفر)، نمونه آماری پژوهش بر اساس جداول آماری (کرجسی و مورگان) 384 گردشگر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی در دسترس تعیین شد که پس از توزیع و گردآوری داده‌ها و جدا نمودن پرسشنامه‌های ناقص و مخدوش، تحلیل آماری بر روی 345 پرسشنامه انجام پذیرفت. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته‌ای بود که روایی صوری و محتوایی آن توسط 11 تن از اساتید متخصصین حوزه گردشگری و محیط‌زیست تایید و روایی سازه پرسشنامه نیز توسط تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مورد بررسی قرار گرفت و پایایی ابزار از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه فرهنگ طبیعت‌گردی (89/ 0=α) و برای حفاظت از پارک ملّی (90/ 0=α) به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی؛ میانگین، انحراف معیار و...، از آمار استنباطی تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و مدل پژوهش با استفاده از نرم‌افزارهای "اس پی اس اس " و "لیزرل " استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای احساس مسئولیت، اخلاق اجتماعی، هنجار سازی، آموزش، دانش و آگاهی و ارزش‌های سنتی و دینی بر رفتارهای محیط زیستی موثر هستند. به‌عنوان نتیجه‌ای کلی، می‌توان گفت که فرهنگ عامل تعیین‌کننده رفتارهای گردشگران در پارک‌های ملّی است و رفتارهای زیست‌محیطی افراد یک جامعه، ناشی از این عامل مهم است.

The purpose of this study was to investigate the effect of eco-tourism culture on conservation of Lar National Park. The research method was descriptive-survey and the data were collected by field survey. The statistical population of this study was all the researchers (ecotourists) of Lar National Park in 2017. Due to the limited statistical population (more than 100 thousand people), the statistical sample of the study was 384 tourists based on statistical tables (Krejci & Morgan) using an available sampling method. After distributing and collecting data and separating incomplete and confused questionnaires, statistical analysis was performed on 345 questionnaires. The data gathering tool was a researcher-made questionnaire which its face and content validity were confirmed by 11 professors of tourism and environmental sciences. The structural validity of the questionnaire was examined by exploratory and confirmatory factor analysis. The reliability of the questionnaire through Cronbach's alpha coefficient for the ecotourist culture’s questionnaire and national park protection’s questionnaire were obtained (α = 0.89) and (α = 0.90) respectively. For data analysis, descriptive statistics, mean, standard deviation, and inferential statistics of exploratory and confirmatory factor analysis were used and the research model was analyzed using SPSS and LISREL software. This project indicated that the variables of responsibility, social behavior, normalization, education, knowledge and awareness, and religious and traditional values are affecting environmental behaviors. As a general result, it can be said that culture is the determinant for tourist’s behavior in national parks and the environmental behavior of individuals in a community originated from this key factor.

ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه محقق ساخته اي بود که روايي صوري و محتوايي آن توسط ١١ تن از اساتيد متخصصين حوزه گردشگري و محيط زيست تأييد و روايي سازه پرسشنامه نيز توسط تحليل عاملي اکتشافي و تأييدي مورد بررسي قرار گرفت و پايايي ابزار از طريق ضريب آلفاي کرونباخ براي پرسشنامه فرهنگ طبيعت گردي (٠٨٩=α) و براي حفاظت از پارک مّلي (٠٩٠=α) به دست آمد. Sharp & Barrett گردشگري را عدم آگاهي، عدم حس مسئوليت پذيري، عدم آموزش صحيح و عواملي ازاين دست ميدانند؛ بنابراين ، توجه به اين مهم که چگونه ميتوان با آموزش و ارتقاء سطح فرهنگ طبيعت گردان به پايداري و حفاظت زيست محيطي در مناطق حفاظت شده و پارکهاي مّلي دست يافت ، به عنوان مسئله اي اساسي مطرح ميشود (بادسار و قاسمي، ١٣٩٢). صابري، لطفي و بختياري (١٣٩٤)، در پژوهشي عنوان نمودند که متغيرهاي احساس مسئوليت ، اخلاق اجتماعي، آموزش و ارزش هاي سنتي و ديني بر رفتارهاي محيط زيستي مؤثر هستند اما با توجه به يافته هاي اين تحقيق نشان داده شده است که متغير هنجارسازي بر حفظ محيط زيست تأثيري ندارد در يک نتيجه کلي ميتوان گفت که فرهنگ عامل تعيين کننده رفتارهاي افراد در يک جامعه است و رفتارهاي زيست محيطي افراد يک جامعه نشئت گرفته از اين عامل مهم است (صابري و همکاران ، ١٣٩٤). Pro-environmental behavior and public understanding of climate change.