Abstract:
دانشنامهی علایی تصنیف ابنسینا به زبان فارسی، نشر مولی به سال1394، مشتمل بر دیباچهای به قلم منوچهر صدوقی سها و چهار بخش؛ منطق، علم زیرین (طبیعیات)، موسیقی و علم برین (الهیات) است. این نشر فاقد بخشهای هندسه، هیآت و ارثما طیقی است. ترتیب بخشهای این اثر (نشر مولی) بر خلاف ترتیب مورد نظر ابنسیناست. زیرا سلیقهی خاص ابنسینا در دانشنامهی علایی این است که علم برین پیش از علم زیرین و بخشهای ریاضی قرار بگیرد، اما در این اثر (نشر مولی) این ویژگی از دانشنامه گرفته شده و علم زیرین بعد از منطق و قبل از موسیقی و علم برین قرار گرفته است. پاورقیهای دکتر محمد معین در بخش علم برین ــ که از چاپ انجمن آثار ملی، تهران، 1331 گرفته شده است ــ دارای ارجاعهایی است که متاسفانه در این اثر (نشر مولی) شمارهی صفحات این ارجاعها بر خلاف چاپ انجمن آثار ملی، نادرست و اشتباهاند. مقاله حاضر درصدد است به نقد و بررسی نقاط ضعف و امتیازات این اثر بپردازد.
Danishnama-yi ‘Ala’i (The Book of Knowledge for ‘Ala’ al-Dawla) in Persian, Mola publication in 1394, consists of a preface written by Manouchehr Sadoughi Saha, besides four parts; logic, Elme Zirin (Tabiiyyat), Music, and Elme Barin (Theology). This publication does not include any sections of geometry, charts, and arithmetic. The arrangement of the sections of this work (Mola publication) is in contrast to the intended order of the Ibn Sina. Because the special taste of Ibn Sina in the Alaii encyclopedia is that Elme Zirin is to be placed before the Elme Barin and mathematical sections; while, in this work (Mola publication) this feature is taken from the encyclopedia and the Elme Barin follows logic and is posed before music and Elme Zirin. Footnotes of Dr. Mohammad Moein in the science section of the book_retrieved from the book published by Anjoman Asar-e Meli, Tehran, 1331_ontain references that unfortunately in Mola publication are citedfalsely and incorrectly, in contrast to the publication of Anjoman Asar-e Meli. The present study seeks to analyze and criticize the weaknesses and strength of this manuscript.
Machine summary:
نقد و بررسی دانشنامۀ علائی نشر مولی فتحعلی اکبری * ملکه پندجو ** چکیده دانشنامه ی علایی تصنیف ابن سینا به زبان فارسی، نشر مـولی بـه سـال ١٣٩٤ ، مشـتمل بـر دیباچه ای به قلم منوچهر صدوقی سها و چهـار بخـش ؛ منطـق ، علـم زیـرین (طبیعیـات )، موسیقی و علم برین (الهیات ) است .
زیـرا سلیقه ی خاص ابن سینا در دانشنامه ی علایی این است که علم برین پیش از علـم زیـرین و بخش های ریاضی قرار بگیرد، اما در این اثر (نشر مولی) این ویژگی از دانشنامه گرفته شـده و علم زیرین بعد از منطق و قبل از موسیقی و علم برین قـرار گرفتـه اسـت .
در دانشنامه ی علایی چنان کـه خـود ابـن سـینا تصـریح کـرده است علم برین بعد از منطق قرار دارد، یعنی بر علم زیرین (طبیعیات ) مقـدم اسـت امـا در این اثر (نشر مولی) علم زیرین بعد از منطق و قبـل از موسـیقی و علـم زیـرین قـرار گرفتـه است .
محمد مشکوه در پـاورقی مقـدمهی علـم زیـرین ، بعـد از ذکـر روش ارسـطو، یعنـی تقـدم طبیعیات بر فلسفه ی اولی (علم برین )، میگوید : نخسـتین کتـابی کـه تقـدم علـم الهـی بـر طبیعیات را پیش گرفته است ، کتاب حاضر (دانشنامه ی علایی) است (این اثـر ، ص ١٢١) و دکتر معین مینویسد : « نسخه های دانشنامه را آقای مشکوه در مقدمه ی بخش سوم دانشـنامه (طبیعیات ) و نگارنده در دیباچه ی بخش دوم (علم برین ) آورده اند.