Abstract:
مقالۀ حاضر با هدف تبیین باهمایی علل تاثیرگذار بر باهمایی عناصر پیشفعلی اسمی و همکرد «دادن» در فعل مرکب فارسی بر مبنای نظریة واژگان زایشی (پاستیوسکی، 1995) نگاشته شده است. در میان مجموعه عوامل تاثیرگذار ممکن، به طور ویژه عوامل معنایی را در کانون توجه قرار داده و تلاش میکنیم نشان دهیم که ویژگیهای معنایی عناصر تشکیلدهندة فعل مرکب چگونه باهمایی عناصر پیشفعلی و همکرد «دادن» را در افعال مرکب فارسی تعیین میکنند. گام نخست در این مسیر طبقهبندی عناصر پیشفعلی اسمی ترکیب شده با همکرد مذکور با استفاده از مفاهیم نظری برگرفته از رویکرد واژگان زایشی است. این طبقهبندی با هدف تعیین میزان باهمایی همکرد «دادن» با هریک از طبقات و زیرطبقات معرفی شده و در نتیجه تعیین نوع معنایی گزینش شده توسط آن صورت گرفته است. پس از طبقهبندی پیشفعلهای اسمی، درگام بعدی به بررسی میزان و سهم معنایی «دادن» در مجموعه دادههای مورد تحلیل میپردازیم. با بهرهگیری از اطلاعات بازنمایی شده در ساختارهای واژگانی- معنایی عناصر زبانی بویژه ساختارکیفی که دربردارندة اطلاعات محدود اما مورد نیاز جهت شرح روابط معنایی- واژگانی و محدودیتهای باهمایی است، امکان تبیین باهمایی دو عنصر تشکیلدهندة افعال مرکب (در این پژوهش افعال مرکب ساخته شده با همکرد «دادن») بر اساس مفاهیم این نظریه فراهم میگردد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. افعال مرکب مورد بررسی و معانی و مثالهای مربوطه از فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381) استخراج شده است.
This paper aims to analyze co-occurrence of noun-preverbs and light verb dadæn (‘TO GIVE’) in Persian compound verbs based on the theory of Generative Lexicon (Pustejovsky, 1995) and tries to show how the semantic properties influencing co-occurrence of two elements constituting the compound verbs made with this light verb. The first step is to classify noun-preverbs combined with this light verb, using theoretical concepts of Generative Lexicon theory (Pustejovsky, 1995). This classification has been done in order to determine the extent to which the selected light verbs co-occur with each of classes and sub-classes of preverbs, thereby determining the semantic type selected by light verbs. The next step, is to examine the semantic contribution of light verbs. Exploiting the information encoded in multiple levels of the lexical-semantic representations of preverbs and light verb dadæn (in particular qualia structure), which consists of limited but necessary information to explain the lexical semantic relations and co-occurrence constraints, allows us to explain the co-occurrence of two elements of compound verbs, based on the concepts of the theory.