Abstract:
یکی از مهمترین پایگاه های هخامنشی، هگمتانه است که در چند کیلومتری شهر همدان و در کوهپایهٔ الوند قرار دارد. در نزدیکی آن، دو کتیبهٔ هخامنشی در بدنهٔ سنگی کوهپایه الوند قرار گرفتهاند که هر دو کتیبه شامل متن سه زبان پارسی باستان، ایلامی و اکدی هستند. هر زبان دو کتیبه از 20 سطر تشکیل شدهاست. کتیبهٔ سمت راست متعلق به داریوش یکم و در سمت چپ آن کمی پایینتر از آن، کتیبهٔ خشایارشا وجود دارد که اختلاف اندکی در سبک نگارش و کلمات جزئی در متن دارد و تنها اختلاف جدی نام پادشاهها است. در مقالهٔ حاضر با رویکرد پژوهشمحور سعی شدهاست دستنویسی همانند متن کتیبهها تهیه، شکستگیها و آسیبها با گوههای توخالی مشخص شده و آوانویسی، حرفنویسی و ترجمهای از هر سه نسخه در هر دو کتیبه بازخوانی شده و آوانویسیها با بازخوانیهای پیشین مقایسه شود تا وسیلهای باشد برای تحقیق بیشتر بر کتیبه های الوند. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانهای و میدانی است. بازخوانی متن پارسی باستان به سبک دانشگاه هاروارد، متن ایلامی به سبک آمریکایی ریچارد هلک و اکدی به واسطهٔ سیلاباری ریکی بورگر صورت گرفته است.
Machine summary:
ترجمهٔ اکدی او دقیقتر از متن ایلامی است امّا کاستی کار او این بود که یک ترجمهٔ فرانسوی صرف نظر از دستنویس، حرفنویسی و آوانویسی ارائه داد و در سال 1998 گانتراشوایگر در پایاننامهٔ خود، به بازخوانی کتیبههای پارسی باستان پرداخت که گنجنامه هم شامل میشد.
پایاننامهٔ دوجلدی او هیچگاه انتشار نیافت تا اینکه در نهایت رودیگر اشمیت در سال 2007 کتیبهٔ داریوش در الوند (DE) و سال 2009 در کتاب سنگنبشتههای فارسی باستان هخامنشی جدیدترین حرفنویسی و آوانویسی به سبک ابتکاری خود از هر دو کتیبه را منتشر کرد؛ کار او کاملاً نوین است اماتنها متن پارسی باستان را در بر میگیرد و نیازمند است مشابه کار او بر روی سنگنوشتههای ایلامی و اکدی هخامنشی صورت گیرد.
در پژوهش حاضر سعی شدهاست به ماهیت وجود چنین کتیبههای کوتاه و بیمعنا (شامل معرفی شاه و خاندان او) در برخی مناطق مهم هخامنشی پرداخته شود و سپس میزان آسیبدیدگی تمامی گوهها، هجاها و واژهها در هر سه زبان پارسی باستان، ایلامی و اکدی ثبت شود و همچنین دستنویسی به همراه حرفنویسی، آوانویسی و ترجمه از هر سه نسخهٔ هر دو کتیبه بهصورت جداگانه انجام شود و آوانویسی هر نسخه با تمامی بازخوانیهای پیشین مطابقت داده شده و اختلافها در زیرنویس ذکر گردد که در دستنویس تمامی شکستگیها به صورت گوههای تو خالی مشخص شده است.
۴-۴-حرفنویسی متن ایلامی کتیبه داریوش در الوند: 1- dna-ap d ir-ša -ir-ra d 2- u-ra-mas-da ak-ka hi hmu- 3- ru-un be-iš-da ak-ka dki- 4- ik-ka hu-be be-iš-da ak-ka 5- mruh.
na mparruza16nanam msunki hmur17un hi ukku hazza18ka piršatanika mMi19šdašba mšakri 20mHakkamanušiya ۴-۶-برگردان فارسی متن ایلامی کتیبهٔ داریوش در الوند همدان: خدای بزرگ (است) اهورامزدا که این زمین را آفرید.