Abstract:
یتیم و حقوق آن از جمله مسائل مهم اجتماعی محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت چندجانبه «یتیم» و اولویت داشتن آیات قرآن و روایات معصومین برای کاوش نگاه اسلام، این نوشتار به دنبال آن است که با نگاهی دقیق‌تر، برخی از مفاهیم و موضوعات پیرامون ایتام را ارائه یا بازنمایی کند. به این منظور، ضمن بررسی معنای یتیم، آیات قرآن و روایات معصومین که حقوق و تکالیفی را در قبال ایتام متذکر شده‌اند مورد بررسی قرار گرفت. از نگاه اهل لغت، یتیم کسی است که در شرایط تنهایی و نیازمندی به سر می‌برد و فاقد ناظر اصلی باشد، امّا یتیم در لسان روایات معصومین(ع) علاوه بر یتیم مرسوم، به افراد جدامانده از امام و شریعت هم اطلاق شده و از آن به «یتیم آل محمّد(ص)» تعبیر شده است. شرایط یتیم آل محمّد(ص) به مراتب از یتیم معمول سخت‌تر بوده و البته سرپرستی آن‌ها نیز آثار مضاعفی را انتظار می‌کشد.
Machine summary:
از جمله ويژگيهاي اين ايتام ، عدم دسترسي به امام و عدم اطلاع از احکـام و «يتيم » و مسائل آن از منظر قرآن و روايات /٤٩١ شريعت بوده و برخي از نيازهاي آنان ، دريافت راهنمايي و رفـع شـبهات مـيباشـد(نـک : طبرسي، ١٤٠٣، ١٦/١؛ مجلسي، ١٤٠٣، ٣/٢؛ نوري، ١٤٠٨، ٣١٨/١٧).
)، به طور مطلق مطرح شده و ميتوان گفت که احسان بـه يتـيم مشـروط بـه ايمـان و تعبـد او نيسـت ؛ همچنين با اينکه در اين آيات «حرف ترتيب » به کار نرفته اما به نظر ميرسـد کـه ايـن ٤٩٤/فصلنامه مطالعات قرآني، سال دهم ، شماره ٤٠، زمستان ١٣٩٨ موارد به ترتيب اهميت ذکر شده و مراد آن است که احسان به ايتام ، اهـم از احسـان بـه مساکين است (نک : جوادي آملي، ١٣٨٢، ٣٦١/٥و ٣٦٢).
چگونگي صحت اختلاط اموال يتيم و سرپرسـت : بـا توجـه بـه آيـه ٢٢٠ «بقـره »، نميتوان گفت که در رابطه با مخلوط شدن امـوال سرپرسـت و يتـيم ، ممنوعيـت مطلـق وجود دارد چراکه هم در اين آيه و هم در روايات (نـک : عياشـي، ١٣٨٠، ١٠٨/١؛ کلينـي، ١٤٢٩، ٧٠١/٩؛ حر عاملي، ١٤٠٩، ٢٥٤/١٧) ايـن اخـتلاط در حـدود و چـارچوب هـايي پذيرفته شده است ؛ به عنوان نمونه از امام صادق (ص ) سؤال شد که «دختر بـرادري دارم «يتيم » و مسائل آن از منظر قرآن و روايات /٤٩٧ که يتيم است ، گاهي هديه اي براي او ميآورند من نيز از آن ميخورم .
٥٠٨/فصلنامه مطالعات قرآني، سال دهم ، شماره ٤٠، زمستان ١٣٩٨ Inb babawayh, Mohammad bin Ali. 1413 AH, Man la yah duruh al-faqih.
(
, 
, 
)
