Abstract:
نویسنده تلاش دارد با بررسی عناوین دخیل در جواز تصرف در آبهای بازیافتشده، دیدگاه شارع را دربارۀ آنها کشف کند. با توجه به نوع تصرف انجامشده، درمجموع باید پنج گزاره اثبات شود: مباح بودن، زیان قابلتوجه نداشتن، پاک بودن، مطلق بودن و استفاده نشدن پیشینی در طهارت خبثی و طهارت از حدث اکبر. برایند بررسی موارد پنجگانۀ فوق، جواز استفاده از آب بازیافتی در تصرفات غیرمشروط به طهارت در صورت نبودن بیم زیان عقلایی است؛ اما طبق روش رایج بازیافت فاضلاب در دنیا، شرط یا شرایط لازم برای استفاده از آب تصفیهشده در کاربردهای مشروط به طهارت همانند نوشیدن و وضو و غسل فراهم نیست و استفادۀ مزبور مشروع نیست. نویسنده برای حل این مشکل راهحلهایی را پیشنهاد داده است که طبق شنیدهها برخی در روش بازیافت ایران انجام میگیرد.
Machine summary:
پرسشی که در این زمینه مطرح میشود، این است که آیا با عملیات بازیافت فاضلاب که شرح آن گذشت، چنین آبی پاک میشود یا نه؟ ناگفته پیداست که این بحث در جایی مطرح است که فاضلاب یادشده پیشتر به صورت یقینی متنجس شده باشد؛ مانند فاضلابهای خانگی که بیگمان نجسند؛ اما در مورد فاضلابهایی که نجس نیستند یا نجاست آنها مشکوک است، مثل فاضلابهای صنعتی، نمیتوان بحث کنونی را طرح کرد و به استناد استصحاب طهارت یا قاعدۀ طهارت میتوان به طهارت ظاهری این آب حکم نمود و چنین آبی را واجد شرط طهارت دانست.
بههرروی پیش از ورود در پاسخ به پرسش فوق به نظر میرسد نخست باید روشن شود که حقیقت طهارت و نجاست شرعی چیست؟ آیا امر تعبدی و اعتباریاند یا امر تکوینی و واقعی؟ به بیان دیگر، آیا طهارت و نجاست همان نظافت و کثافت است؛ با این تفاوت که نظافت و کثافت بودن آنها را شارع با حکم به طهارت و نجاست به اطلاع مردم رسانده است؟ یا اینکه باب طهارت و نجاست به نظافت و کثافت ارتباط ندارد و ممکن است چیزی نظیف و پاکیزه باشد و در عین حال - به سبب جهات و اغراضی - نجس باشد؛ همچنین ممکن است چیزی کثیف و آلوده باشد؛ ولی - به جهت مراعات مسائلی - نجس نباشد؟ دانشمندان فقه و اصول معتقدند طهارت و نجاست، باب مستقلی از نظافت و کثافت است و این دو ارتباطی به هم ندارند.